Kniaź Patiomkin op. 51, Szymanowski Karol

Na początku 1925 roku, na zamówienie Leona Schillera, reżysera i kierownika artystycznego Teatru im. Bogusławskiego w Warszawie, Karol Szymanowski napisał muzykę do V aktu dramatu Tadeusza Micińskiego pt. Kniaź Patiomkin. Tematem sztuki, utrzymanej w konwencji poetycko-filozoficznej, są wydarzenia związane z buntem załogi pancernika „Kniaź Potiomkin” w 1905 roku przeciwko władzy cara. Utwór Szymanowskiego towarzyszy scenie wizji chorego lejtnanta Szmidta, przywołującej m.in. postać 7-letniego Dalaj-lamy. Stąd charakteryzuje go zgodny z treścią dramatu tajemniczy nastrój oraz specyficzne zwroty melodyczne – egzotyczne (śpiew kapłanów i Dalaj-lamy), modalne, a nawet nawiązujące do muzyki podhalańskiej.
Kniaź Patiomkin zajmuje marginesowe miejsce w twórczości Szymanowskiego. Premiera spektaklu, do którego został napisany, odbyła się 6 marca 1925 roku i nie odniosła sukcesu. Po kilku przedstawieniach zrezygnowano w nich z prezentacji muzyki, ze względu na zbyt wysokie koszty zatrudnienia orkiestry.
Od tego czasu kompozycja Szymanowskiego niekiedy powraca do programów koncertów. Jej interpretacje zostały także utrwalone na płytach – WOSPR pod batutą Antoniego Wita (Marco Polo) oraz Orkiestry Symfonicznej Filharmonii w Katowicach pod dyrekcją Karola Stryi (Naxos).