Start
O nas
Nasze projekty
Encyklopedia
Kalendarz wydarzeń
Nasze patronaty
Szukaj
Koncert skrzypcowy nr 1, Bacewicz Grażyna
Swój pierwszy z siedmiu Koncertów skrzypcowych napisała Grażyna Bacewicz w 1937 roku. Kompozytorka zawarła w nim cały swój bagaż wiedzy i doświadczenia na polu sztuki wiolinistycznej. Była wszak profesjonalną skrzypaczką. Grę na skrzypcach studiowała w Konserwatorium Warszawskim równolegle z kompozycją, w klasie Józefa Jarzębskiego, uzyskując dyplomy w obu dziedzinach w 1932 roku. Ponadto w następnym roku, kiedy przebywała w Paryżu na studiach kompozytorskich w Ecole Normale de Musique u Nadii Boulanger, uczęszczała również na prywatne lekcje gry na skrzypcach do Henri Toureta. Dwa lata później, w 1934 roku ponownie wyjechała do stolicy Francji, aby kształcić się u węgierskiego skrzypka – Carla Flescha. W 1935 roku jej wysiłki jako skrzypaczki zostały nagrodzone – otrzymała pierwsze wyróżnienie na I Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie. Przez kolejne trzy lata (1936-38) grała partię pierwszych skrzypiec w Orkiestrze Polskiego Radia, zorganizowanej przez Grzegorza Fitelberga. Z tego właśnie okresu pochodzi jej I Koncert skrzypcowy.
Pod względem stylistycznym kompozycja jest zręczną syntezą tendencji neoklasycznych z rodzącą się u Bacewicz świadomością sonoryzmu. Z drugiej strony wyróżnia ją ogromna ekspresja i siła witalna, a nawet rubaszność i „sowizdrzalskość”, których źródeł można dopatrywać się lubianej przez kompozytorkę postaci piewcy pogodnego życia – François Rabelais.
Trzyczęściowy utwór zbudowany został według klasycznych zasad gatunku, jakkolwiek nie zawiera solowych kadencji. Otwiera go poprzedzone skrzypcowym wstępem żywiołowe, pogodne allegro sonatowe. Środkowe, melancholijne Andante (molto espressivo) to piękna stylizacja folkloru – kujawiaka. Koncert zamyka skoczne Vivace, którego początek tak opisała Małgorzata Gąsiorowska:
Pod względem stylistycznym kompozycja jest zręczną syntezą tendencji neoklasycznych z rodzącą się u Bacewicz świadomością sonoryzmu. Z drugiej strony wyróżnia ją ogromna ekspresja i siła witalna, a nawet rubaszność i „sowizdrzalskość”, których źródeł można dopatrywać się lubianej przez kompozytorkę postaci piewcy pogodnego życia – François Rabelais.
Trzyczęściowy utwór zbudowany został według klasycznych zasad gatunku, jakkolwiek nie zawiera solowych kadencji. Otwiera go poprzedzone skrzypcowym wstępem żywiołowe, pogodne allegro sonatowe. Środkowe, melancholijne Andante (molto espressivo) to piękna stylizacja folkloru – kujawiaka. Koncert zamyka skoczne Vivace, którego początek tak opisała Małgorzata Gąsiorowska:
„oto «skoczność» jako sposób bycia tej muzyki, ujęta w równomierny puls rytmiczny, zawsze z akcentem na «raz». I pojawiająca się w ramach tematu wahadłowa figura, rodzaj emblematu, którym Grażyna Bacewicz oznaczyła całą swoją twórczość. Wydaje się, że w tym krótkim temacie zawarta została cała filozofia sztuki Grażyny Bacewicz.” (Małgorzata Gąsiorowska Bacewicz, PWM, Kraków 1999, s.110)
I Koncert skrzypcowy został po raz pierwszy wykonany w marcu 1938 roku w Warszawie przez Orkiestrę Polskiego Radia pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga. Mimo pozytywnych recenzji, przez ponad 70 lat (!) utwór wykonywany był z rękopisu. Dopiero w 2009 roku nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego ukazał się wyciąg fortepianowy. Premierowego nagrania dzieła na płycie dokonał w 1999 roku, z okazji obchodów 90. rocznicy urodzin i 30. rocznicy śmierci Grażyny Bacewicz, znany skrzypek Krzysztof Bąkowski i Polska Orkiestra Radiowa pod batutą Jacka Rogali (Polskie Radio PRCD 126). Kolejne wykonanie, w interpretacji skrzypaczki Joanny Kurkowicz i Polskiej Orkiestry Radiowej pod dyrekcją Łukasza Borowicza ukazało się w roku 2009 nakładem brytyjskiej firmy Chandos (CHAN 10533).
Anna Iwanicka-Nijakowska
