Metopy op. 29, Szymanowski Karol

Trzy fortepianowe poematy op. 29, zatytułowane Metopy, skomponował Karol Szymanowski wiosną i latem 1915 roku, w tym samym czasie, gdy pracował nad słynnymi Mitami op. 30. Źródłem inspiracji dla kompozytora były znane płaskorzeźby (metopy) ze świątyni w Selinunt na Sycylii, które artysta miał okazję oglądać w Muzeum Narodowym w Palermo w 1911 roku. Trzy utwory cyklu łączy wspólny wątek tematyczny – Odyseja, a tytuł każdego z nich kieruje do innej przygody Odyseusza. Część pierwsza Wyspa syren, dedykowana kuzynce Loli Rościszewskiej, to muzyczny obraz kobiet z rybimi ogonami i ich zgubnego śpiewu, przynoszącego żeglarzom śmierć. Drugie ogniwo Kalipso, dedykowane siostrze Annie Szymanowskiej, przywołuje historię tytułowej nimfy z wyspy Ogygii, u której Odys spędził uwięziony aż siedem lat. Z kolei trzecia część Nauzykaa, poświęcona Mariannie Davidoff z sąsiadującej z Tymoszówką Kamionki, opiewa nieszczęśliwą, nieodwzajemnioną miłość do Odyseusza tytułowej córki króla Feaków.
Greckie mity zobrazowane w sycylijskich płaskorzeźbach Szymanowski jednak nie zilustrował dosłownie, ale raczej wyraził ich fantastyczną aurę, wrażenie. Uczynił to muzyką napisaną w nowym stylu - nowym brzmieniem, nową harmoniką i nowym rodzajem faktury, tworząc trzy statyczne pod względem charakteru, ale wewnętrznie ruchliwe i mieniące się barwami obrazy muzyczne. Kolorystyce i wyrażeniu ekspresji podporządkował prawie wszystkie środki techniki kompozytorskiej i zasady architektoniki - atonalną harmonikę, wielodźwiękowe, dysonansowe akordy (Wyspa syren), melodykę o licznych figuracjach i pasażach, a także tę niezwykle piękną, liryczną (Kalipso), ostinata i biegniki (Nauzykaa), wreszcie formę o rysach swobodnego poematu zamiast tradycyjnej, sztywnej budowy.
Metopy op. 29 po raz pierwszy ukazały się drukiem w 1922 roku nakładem wiedeńskiego Universal Edition. Utwór cieszy się dużą popularnością wśród pianistów. Za życia Szymanowskiego wykonywał go sam Artur Rubinstein, a obecnie znajduje się w repertuarze m.in. Piotra Anderszewskiego, którego interpretację można posłuchać na wydanej w 2005 płycie pt. Anderszewski. Szymanowski (Virgin Classics / CD Accord).