Start
O nas
Nasze projekty
Encyklopedia
Kalendarz wydarzeń
Nasze patronaty
Szukaj
Nokturn i Tarantela op. 28, Szymanowski Karol
Nokturn i Tarantelę op. 28 skomponował Karol Szymanowski wiosną i latem 1915 roku w Zarudziu oraz w Ryżawce – majątku Augusta Iwańskiego, przyjaciela kompozytora, któremu utwór jest dedykowany. Prawykonanie kompozycji odbyło się 24 stycznia 1920 roku w Warszawie w wykonaniu Pawła Kochańskiego i Feliksa Szymanowskiego.
Utwór przynależy do lżejszego nurtu twórczości skrzypcowej kompozytora, nawiązującej do popularnej w owym czasie XIX-wiecznej muzyki wirtuozowskiej. Charakter kompozycji wyjaśnić w pewien sposób mogą okoliczności powstania drugiej części dyptyku – Taranteli, które zdradził niegdyś August Iwański:
W 1937 roku Grzegorz Fitelberg opracował kompozycję na orkiestrę symfoniczną. Wersję tą zarejestrował na płycie kilka lat później, w 1955 roku, wraz z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia (Polskie Nagrania, Muza). Orkiestrową transkrypcję Nokturnu i Taranteli nagrała również orkiestra Filharmonii Śląskiej pod batutą Karola Stryi (dwa wydania na płytach kompaktowych: w 1991 roku – Marco Polo oraz w 1996 - Naxos).
Utwór przynależy do lżejszego nurtu twórczości skrzypcowej kompozytora, nawiązującej do popularnej w owym czasie XIX-wiecznej muzyki wirtuozowskiej. Charakter kompozycji wyjaśnić w pewien sposób mogą okoliczności powstania drugiej części dyptyku – Taranteli, które zdradził niegdyś August Iwański:
„Tarantela powstała na podłożu doskonałego humoru, w który Szymanowskiego i Kochańskiego wprawiła butelka świetnego koniaku, wyciągniętego gdzieś z głębi szafy nieobecnego gospodarza przez bezceremonialnych gości.” (August Iwański Zarudzie 1915-1916, "Ruch Muzyczny" 1967 nr 6, s. 12)
Uważny słuchacz odnajdzie w Nokturnie aluzje do obiegowych w literaturze skrzypcowej, charakterystycznych zwrotów przywołujących na myśl muzykę wschodnią, cygańską i hiszpańską, miejscami także podanych w sposób humorystyczny. Z kolei stylizowana na żywiołowy i rytmiczny włoski taniec Tarantela zachwyca niepohamowaną witalnością i ekspresją. Tym, co łączy oba ogniwa kompozycji, jest obecność nowoczesnej harmoniki oraz nowego rodzaju brzmienia.
Nokturn i Tarantela op. 28 należą do jednych z najbardziej popularnych kompozycji skrzypcowych Szymanowskiego. Wydane po raz pierwszy już w 1921 roku przez Universal Edition, znalazło się w repertuarze najwybitniejszych skrzypków na czele z Pawłem Kochańskim. Potwierdzają to również liczne nagrania kompozycji. Już w 1937 roku zarejestrował ją Yehudi Menuhin i Marcel Gazelle (His Master’s Voice). Po wojnie Nokturn i Tarantelę nagrała m.in. Ida Haendel wspólnie z Adelą Kotowską (Decca). Wśród współczesnych wydań płytowych na uwagę zasługuje z pewnością interpretacja Wandy Wiłkomirskiej i Tadeusza Chmielewskiego z 1982 roku (Polskie Nagrania, Muza), Kai Danczowskiej i Krystiana Zimermana z około 1987 roku (Deutsche Grammophon) oraz Piotra Pławnera i Waldemara Malickiego z roku 2002 (DUX).W 1937 roku Grzegorz Fitelberg opracował kompozycję na orkiestrę symfoniczną. Wersję tą zarejestrował na płycie kilka lat później, w 1955 roku, wraz z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia (Polskie Nagrania, Muza). Orkiestrową transkrypcję Nokturnu i Taranteli nagrała również orkiestra Filharmonii Śląskiej pod batutą Karola Stryi (dwa wydania na płytach kompaktowych: w 1991 roku – Marco Polo oraz w 1996 - Naxos).
Anna Iwanicka-Nijakowska
