Wariacje na polski temat ludowy h-moll na fortepian op. 10, Szymanowski Karol

Wariacje na polski temat ludowy, podobnie jak Wariacje b-moll op. 3, pochodzą z czasu studiów Karola Szymanowskiego u Zygmunta Noskowskiego i jemu zostały dedykowane. Napisane w latach 1900-1904 wykorzystują jako temat melodię z książki Jana Kleczyńskiego O muzyce podhalańskiej (1888) – tę samą, którą kilka lat później usłyszymy zacytowaną w Harnasiach. Dziesięć wariacji cechuje pewna nierówność stylistyczna, wynikająca prawdopodobnie z „warsztatowego” charakteru. I tak, obok ustępów tradycyjnych, ukształtowanych na sposób XIX-wieczny (jak np. finałowa wariacja z 4-głosową fugą), odnajdujemy wariacje o bardziej indywidualnym rysie, w których obok czystej wirtuozerii objawiła się również inwencja Szymanowskiego. Taką jest m.in. poruszająca, pełna wewnętrznego napięcia VIII wariacja, skomponowana w formie marsza żałobnego. Doczekała się ona również osobnego opracowania na orkiestrę symfoniczną autorstwa Romana Palestra i w tej wersji została wykonana podczas uroczystości pogrzebowych Karola Szymanowskiego w Warszawie w dniu 6 kwietnia 1937 roku przez Orkiestrę Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcją Józefa Ozimińskiego.

Anna Iwanicka-Nijakowska