Tansman Aleksander. Piano Works (CHAN 10527)

Trudno rozsądzić, czy Aleksander Tansman jest dzisiaj bardziej znany na świecie jako kompozytor, czy pianista. Pochodzący z Łodzi, wychowanek tamtejszego Konserwatorium w zakresie gry na fortepianie, absolwent prawa Uniwersytetu Warszawskiego, w 1919 roku opuścił Polskę, by osiedlić się w Paryżu. Tu rozpoczęła się jego kariera pianisty, bo sukcesy kompozytorskie odnosił już w rodzinnym kraju. W stolicy Francji poznał wiele osobistości życia muzycznego, m.in. Maurice’a Ravela, Alberta Roussela, Arthura Honeggera, Dariusa Milhauda, Andrésa Segovię i Igora Strawińskiego. Jako pianista i kompozytor wyjeżdżał na koncerty do wielu krajów Europy, Stanów Zjednoczonych, Ameryki Południowej i na Daleki Wschód. W sezonie artystycznym 1932-33 odbył tournée dookoła świata – z Ameryki poprzez Hawaje, Japonię, Chiny, Filipiny, Singapur, Indonezję, Malaje, Cejlon, Indie, Egipt, Izrael aż do Grecji. Podczas pobytu w Ameryce poznał Charlie Chaplina i George’a Gershwina. W 1941 osiedlił się w Los Angeles, gdzie zajmował się przede wszystkim pisaniem muzyki filmowej. Do Paryża powrócił dopiero w 1946, jako znany kompozytor o ustalonej pozycji w świecie muzycznym. Dopiero w 1983 roku Związek Kompozytorów Polskich przyznał mu status członka honorowego.
Biorąc pod uwagę niezwykłą aktywność artystyczną Tansmana na całym świecie nie dziwi fakt zarówno obszerności jego spuścizny kompozytorskiej, obejmującej ponad 300 utworów, jak i jej różnorodność. Specjalne w niej miejsce zajmują liczne utwory fortepianowe, pisane ręką wytrawnego wirtuoza klawiatury. Nie dziwią również nazwiska najznamienitszych postaci świata muzyki i sztuki widniejące przy tytułach prawie każdej kompozycji jako adresatów dedykacji. Tych kilka, które zostały nagrane na niniejszej płycie przez brytyjską pianistkę – Margaret Fingerhut, napisał Tansman dla kompozytorów Alberta Roussela (Recueil de Mazurkas z lat 1915-28), Maurice’a Ravela (Sonata rustica z 1925 roku) i Igora Strawińskiego (Quatre Nocturnes z 1952), niemieckiego malarza Waltera Spiesa (Troisième Sonatine z 1933), dla swojego agenta Bernarda Laberge (Trois Préludes en forme de Blues z 1937) oraz przyjaciół, m.in. autora jego biografii Janusza Cegiełły, pianisty Eugène’a Indjic, Ireny i Tadeusza Zielińskich, Monique i Marcela Mihalovici, Lulu i Vladimira Jankelevitch oraz dyrekcji i pracowników wydawnictwa Éditions Max Eschig (Album d’amis z 1980 roku). Utwory te, uszeregowane chronologicznie, wskazują na kolejne etapy w ewoluowaniu indywidualnego stylu kompozytora – od utworów wyraźnie inspirowanych polską muzyką ludową (otwierające płytę Mazurki) poprzez pełne witalizmu, przywodzące skojarzenia pod względem brzmieniowym z francuskim impresjonizmem (Sonata rustica i Troisième Sonatine) aż po te w stylu amerykańskiego bluesa (Trois Préludes en forme de Blues). Cykl Quatre Nocturnes charakteryzują odniesienia do muzyki innych twórców – Ravela, Strawińskiego, Fauré i Chopina, natomiast najpóźniejszy Album d’amis to kompozycja wyraźnie retrospekcyjna – przywołuje cechy wcześniejszych utworów Tansmana.