Od 31 października 2025 płyta Threni (RecArt 0069) Zespołu Wokalnego Minimus dostępna jest w sprzedaży i dystrybucji cyfrowej.

Kontemplacyjność i repetytywność muzyki Arvo Pärta, pozorna prostota połączona z gęstością harmoniczną pieśni Henryka Mikołaja Góreckiego czy żarliwość dziecięcej modlitwy w utworze Jamesa MacMillana połączone są z Lamentationes Ieremiae Prophetae hiszpańskiego szesnastowiecznego kompozytora Alonsa Lobo oraz z Threni Marka Raczyńskiego. Nie ma jednak żadnej przypadkowości w prezentowanym na płycie zestawieniu. Sławomira Raczyńska wraz z Zespołem Wokalnym Minimus i Threni Project Choir prowadzi nas przez to "zderzenie”, a może "zdarzenie” bardzo świadomie. 

Tekst Lamentacji Jeremiasza otwiera i wieńczy płytę. Ta łukowa konstrukcja pozwala na zestawienie późnorenesansowej polifonii Alonsa Lobo z sonorystyczną kompozycją Marka Raczyńskiego, która mimo swego współczesnego języka i rozwiniętej harmoniki nawiązuje w strukturze do muzyki renesansowych mistrzów. Wzruszający i przejmujący tekst lamentacji znajduje u każdego z nich indywidualny muzyczny obraz dźwiękowy. Inicjujące płytę Lamentationes Ieremiae Prophetae Alonsa Lobo (1555-1617) jest kunsztowną kompozycją przeznaczoną na Ciemną Jutrznię, którą zgodnie z tradycją wierni odmawiają w Wielką Sobotę. Charakterystyczne długie wokalizy hebrajskich liter zestawione są z deklamacyjnością wersetów oraz odcinkami polifonicznymi. Kompozycja ucznia wielkiego Francisca Guerrery to jedno z najpiękniejszych dzieł do tekstu Księgi Jeremiasza.

Wypełniona symboliką kompozycja Threni (2023) Marka Raczyńskiego (ur. 1982) na ośmiogłosowy chór mieszany, saksofon altowy i tenorowy, kontrabas oraz instrumenty perkusyjne to dzieło pięcioczęściowe, w którym autor dokonał wyboru tekstu z Jeremiaszowych Lamentacji. Threni otwiera i zamyka przywołanie hebrajskiego alfabetu (Incipit, Alphabetum Hebraicum), co w symboliczny sposób, zgodnie z zamierzeniem kompozytora, odnosi słuchacza do całości poetyckiego tekstu Księgi. Trzy środkowe części to trzy Lectio: "O vosomnes”(Wszyscy, co drogą zdążacie), "Cui comparabo te” (Jak cię pocieszyć?), "Converte nos, Domine, ad te”(Nawróć nas Panie do Ciebie), które ukazują trzy różne spojrzenia (na) cierpiącego człowieka. 

Pomiędzy dwoma odsłonami lamentów Sławomira Raczyńska umiejscawia trzy kompozycje do różnych tekstów modlitewnych, których wspólnym mianownikiem jest wyrażenie ufności.Pierwszy z utworów to kompozycja Estończyka ArvoPärta (ur. 1935), którego muzyka przejmująco oddziałuje na słuchaczy kontemplacyjnością i wyciszeniem. Tekst utworu The Deer’s Cry (2007)zaczerpnięty jest ze średniowiecznej modlitwy zwanej Pancerz św. Patryka. Jest to tzw. średniowieczna lorica – czyli modlitwa szczególna, której odmawianie miało chronić przed wrogami i złymi duchami. Arvo Pärt wykorzystał zaledwie parę wersów ze wspomnianego tekstu, które odnoszą się do wiary w transcendencję Boga, przenikającego człowieka i jego rzeczywistość. Repetytywność wpływająca na konstrukcję całego utworu jest zabiegiem celowym, dzięki któremu Arvo Pärt zatapia słuchaczy w kontemplację – tak ważną dla samego kompozytora, zafascynowanego hezychazmem (gr. hesychia – wyciszenie, pokój wewnętrzny, milczenie). 

Kontynuacją pärtowskiej modlitwy jest kolejna prezentowana na płycie kompozycja The Child’s Prayer Jamesa MacMillana (ur. 1959). Szkocki twórca dedykował ją ofiarom okrutnej tragedii, która miała miejsce w 1996 roku w Dunblane. Z rąk porywacza zginęło wtedy szesnaścioro uczniów szkoły podstawowej. MacMillan wybiera prosty i niezwykle krótki tekst modlitwy, powierzając jego prezentację dwóm sopranom solo. Ascendentalne frazy w owych partiach przeplatają się i zespalają w coraz żarliwszych wezwaniach, osadzonych w coraz wyższej tessiturze na tle repetowanego przez chór akordowego wezwania Welcome”. 

Kompozycją dopełniającą tryptyk tekstów mówiących o zawierzeniu jest pieśń Matko Najświętsza Henryka Mikołaja Góreckiego (1933-2010), pochodząca ze zbioru Zdrowaś bądź Maryja! Pieśni Maryjne op. 54 (1985). Kompozytor sięgnął po tekst i melodię zawarte w Śpiewniku kościelnym Jana Siedleckiego. Ta napisana czterdzieści lat temu kompozycja cechuje się niezwykłą prostotą, a zarazem gęstością harmonicznych współbrzmień. Tekst przepełniony ciepłem ludzkich emocji i wiarą w prowadzenie dobrotliwej Matki podkreślony jest przez Góreckiego poprzez zastosowanie mnogości agogicznych i dynamicznych niuansów, które pomagają z tej prostej pieśni wydobyć całe spektrum afektów i emocjonalnej narracji.
Płyta Threni to prawdziwa podróż we wnętrze cierpiącego człowieka. Można zaryzykować stwierdzenie, że to studium udręczonej duszy. Muzyka i tekstyprowadzą nas i ukazują, że prawdziwa ufność i zawierzenie rodzą się jedynie w sytuacji rozpadu i braku. Tylko w zderzeniu z czymś trudnym, co wykracza poza rozum człowieka, może dojść do prawdziwego odkrycia nadziei w lepsze jutro. Dostajemy za sprawą Zespołu Wokalnego Minimus, Threni Project Choir, instrumentalistów i Sławomiry Raczyńskiej obraz kontemplacyjny, wyciszony, zapraszający do zatrzymania, wsłuchania się i medytacji. Wszak wołając za Prorokiem Jeremiaszem: "Nie wyczerpała się litość Pana, miłość nie zgasła” (Lm 3, 22).

Maria Piotrowska-Bogalecka

Patronat medialny nad projektem objęło Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC.

Strona zespołu: https://minimus.com.pl/

Alonso Lobo (1555-1617) – Lamentationes Ieremiae Prophetae
1. Incipit, Heth 
2. Teth 
3. Jod
4. Arvo Pärt (* 1935) – The Deer's Cry 
5. James MacMillan (* 1959) – A Child's Prayer 
6. Henryk Mikołaj Górecki (1933-2010) – Matko Najświętsza 
Marek Raczyński (* 1982) – Threni
7. Incipit 
8. Lectio I 
9. Lectio II 
10. Lectio III 
11. Alphabetum Hebraicum 

Total time: 63’35

Wyk.: Zespół Wokalny Minimus (1-6), Threni Project Choir (7-11), Paweł Gusnar – saksofon, Szymon Guzowski – kontrabas, Bartek Miler – instrumenty perkusyjne, Sławomira Raczyńska – dyrygent, kierownik artystyczny
* RecArt 2025 (0069)