muzykolog, teoretyk muzyki, kompozytor; ur. 3 grudnia 1946, Ostrowiec Świętokrzyski. Jest absolwentem Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej im. L. Różyckiego w Kielcach: w 1970 roku uzyskał uprawnienia nauczyciela Wychowania Muzycznego (dyplom z wyróżnieniem). W 1975 roku ukończył studia w Instytucie Muzykologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (z wyróżnieniem): pod kierunkiem Karola Mrowca CM napisał i obronił pracę magisterską pt. Analiza strukturalno-dynamiczna melodii polskich śpiewów katolickich do końca XVI w.. W 1984 roku otrzymał stopień doktora na podstawie rozprawy Wielogłosowy repertuar rękopiśmiennych kancjonałów klasztoru Panien Benedyktynek w Staniątkach (1586-1754), której promotorem był również Karol Mrowiec CM. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1998 roku. Jego praca habilitacyjna Twórczość mszalna kompozytorów polskich XX w. 1900-1995 ukazała się nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN (Warszawa 1996) i zdobyła nagrodę Rektora KUL. Tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych otrzymał na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego (Wydział Nauk Historycznych i Społecznych) w 2012 roku, na podstawie dorobku naukowego oraz pracy Twórczość litanijna Stanisława Moniuszki i jej konteksty (Warszawa 2011, Wydawnictwo Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina).

Jego badania naukowe odbywały się m.in. dzięki stypendium rządu austriackiego w Karl-Franzens-Universität-Graz (Musikwissenschaftliches Institut oraz Institut für Liturgiewissenschaft, Christliche Kunst und Hymnologie) w roku akad. 1978/1979, a także stypendium Katholieke Universiteit Leuven w Belgii (Afdeling Musicologie) – kilkakrotne pobyty od 1986 roku.

Jako pracownik naukowo-dydaktyczny związany był z kilkoma prestiżowymi uczelniami wyższymi w Polsce. Wykładał w Instytucie Muzykologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1975-2007), gdzie zajmował stanowisko kierownika Katedry Polifonii Religijnej (1998-2007). W latach 2000-2012 pełnił funkcje profesora Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (specjalność Muzykologia Teoretyczna i Stosowana) oraz kierownika Katedry Systematyki i Kulturologii Muzycznej (2002-2012). Pracował również na Wydziale Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina (2002-2017, do przejścia na emeryturę), a także, dzięki wieloletniej współpracy z Alicją Gronau, prowadził zajęcia na Podyplomowych Studiach Teorii Muzyki; był kierownikiem Katedry Nauk Humanistycznych (2013-2016).

Organizował i współorganizował interdyscyplinarne konferencje i sympozja naukowe, w tym: w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim – Sympozjum "Współczesna polska religijna kultura muzyczna. Zakres pojęciowy, możliwości badawcze" (1989), Międzynarodowe Sympozjum "Historia i współczesność muzyki liturgicznej w Polsce. 100 lat od wydania Motu proprio papieża Piusa X" (2003), Ogólnopolskie Sympozjum "Ecclesia psalmis cantans" (2005); w Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego – Międzynarodowe Sympozjum Naukowe "Sanctissima Trinitas et musica: plana, figurata atque instrumentalis" (2009) oraz Sympozjum "50 lat Kind of Blue Milesa Davisa" (2009); w Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina – Międzynarodowa Konferencja "Puccini na głosy" (2015) oraz Ogólnopolska Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa Katedry Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina "Muzyka polska i Biblia Światło Słowa Bożego” (2016).

Ponadto prowadził wykłady gościnne na Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku, Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu oraz Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy.

Członkostwo: zwyczajne ZKP (Sekcja Muzykologów), czynne Towarzystwa Naukowego KUL.

Wiktoria Antonczyk (2024)

Problematyka badań ukierunkowana na dzieło w szerokim kontekście humanizmu:

1. wielogłosowa muzyka konfesyjna, dawna i nowa (XV – XXI w.) z uwzględnieniem liturgii/funkcji liturgicznej, duchowości/prawd teologicznych tekstu, ich symboliki muzycznej oraz ciągłości tradycji (Ewangeliczny pastor bonus w dwóch odczytaniach muzycznych: Wacław z Szamotuł (1564) i Mikołaj Zieleński (1611); "Missa Solemnis” Stanisława Moryto w gatunkowym continuum);
2. metoda analizy dzieła muzyki religijnej; w opublikowanych pracach sformułował autorską metodologię, którą określił jako "orientacja duchowa": muzyczno-symboliczna, z topiką teologiczną / locus theologicus, "miejscami teologicznymi” wpisanymi w dzieło muzyczne (O orientacji metodologicznej w analizie religijnej muzyki konfesyjnej. Teoria i praktyka);
3. muzyka religijna Stanisława Moniuszki (Glosy do badań moniuszkowskich) i Feliksa Nowowiejskiego ("Missa de Lisieux” Feliksa Nowowiejskiego – wotum ku czci św. Teresy), omawiana według przyjętych założeń badawczych;
4. muzyka współczesna z uwzględnieniem przemian kulturowych (Współczesna muzyka religijna. Uwarunkowania i aspekt duchowy).

Opublikowane książki, patrząc z perspektywy czasowej, są poświęcone tematyce właściwie „pionierskiej” – mało zbadanej i rozległej. Z założenia tworzą całościowe ujęcie problematyki mającej znaczenie dla staropolskiej i XX-wiecznej religijnej kultury muzycznej. Kulturę staropolską reprezentuje monografia wielogłosowych pieśni i śpiewów (ponad 300 utworów, "pyosnek rozmaitych a nabożnych”), 12. obszernych śpiewników rękopiśmiennych Panien Benedyktynek w Staniątkach (XVI-XVIII w.) z "ukrytą”, przekazaną jako anonim pieśnią Wacława z Szamotuł. XIX stulecie – monografia Litanii Ostrobramskich Stanisława Moniuszki z kultem Ostrobramskiej Matki Miłosierdzia, typem pobożności XIX-wiecznej oraz gatunkiem wielogłosowej łacińskiej litanii loretańskiej. Wiek XX – synteza, rodzaj kompendium wielogłosowej mszy polskich kompozytorów XX w. (1900-1995) – jej różnorodnych kręgów stylistycznych.  

Ważne dla świadomości nie tylko twórczej, lecz także badawczej były trzyletnie (1970-1973) prywatne studia kompozycji u Bogusława Schaeffera. Miały one wpływ na styl muzyki tworzonej w latach 70-tych XX wieku do spektakli bez tekstu (Wieczerza, Włókna, Ikar, Piętno - ponad 40’ muzyki do każdego spektaklu) eksperymentalnego teatru "Scena Plastyczna KUL” Leszka Mądzika; muzyka ta zdobyła nagrody podczas rozmaitych festiwali teatralnych (także zagranicznych). Utrzymana w estetyce schaefferowskiej kompozycja Ave Maria na chór mieszany a cappella (1981) uzyskała III nagrodę (I nie przyznano) na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim im. S. Wiechowicza (ZG Polskiego Związku Chórów i Orkiestr, ZG Związku Kompozytorów Polskich) i została opublikowana w Warszawie w 1988 roku; przewidziane regulaminowo prawykonanie nie odbyło się, z powodu wprowadzenia stanu wojennego.

Stanisław Dąbek

książki

Twórczość litanijna Stanisława Moniuszki i jej konteksty, Wydawnictwo Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Warszawa 2011

Twórczość mszalna kompozytorów polskich XX wieku 1900 – 1995, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996

Wielogłosowy repertuar kancjonałów staniąteckich (XVI – XVIII w.), Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1997

artykuły

Chorałowe fondamento i inspiracja chorałowa we współczesnej muzyce religijnej – próba typologii. Na materiale „Missa corale” (2003) Józefa Świdra i „Mszy Legnickiej” (2000) Stanisława Moryto, w: Monodia et Harmonia Polonica Sacra. Georgio Pikulik cordis donum, red. Stanisław Dąbek, Czesław Grajewski, ks. Zenon Kołodziejczak, ks. Krzysztof Niegowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2013, s. 335 – 352

„Dies irae” i „Hymnus” Mariana Borkowskiego a idea muzyki sentencyjnej, w: Wymiary czasu, przestrzeni i ciszy w muzyce Mariana Borkowskiego, red. Alicja Gronau-Osińska, Wydawnictwo Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Warszawa 2019, s. 23-58

„Du heilige Dreifaltigkeit”: op. 17 nr 1 Antona Weberna, w: Sanctissima Trinitas et musica: plana, figurata atque instrumentalis, red. Stanisław Dąbek, Czesław Grajewski, ks. Zenon Kołodziejczak, ks. Krzysztof Niegowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2011, s. 221 – 232

Duchowy aspekt „De profundis” Mariana Borkowskiego, w: Ekspresja formy – ekspresja treści. Marianowi Borkowskiemu w siedemdziesięciolecie urodzin, red. Alicja Gronau-Osińska, Wydawnictwo Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Warszawa 2004, s. 97 – 105

Dwa staropolskie przekładania psalmu 1 i ich melodyje: Andrzej Trzecieski – Wacław z Szamotuł, Jan Kochanowski – Mikołaj Gomółka, w: Potencjał wiersza, red. Witold Sadowski, Wydawnictwo Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2013, s. 195-212

Elementy ludowe i artystyczne w wielogłosowym repertuarze polskich pieśni religijnych okresu renesansu i baroku, „De Arte Colloquia” 1993 nr 1, s. 118-124

Ewangeliczny pastor bonus w dwóch odczytaniach muzycznych: Wacław z Szmotuł (1564) i Mikołaj Zieleński (1611), w: Et super hanc petram…Księga Pamiątkowa z okazji 75-lecia urodzin Księdza Profesora Kazimierza Szymonika, red. Michał Sławecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Warszawa 2017, s. 79-95

Glosy do badań moniuszkowskich, „Roczniki Humanistyczne” 2020, z. 12, s. 199-214

Idiom polifonii religijnej i symbolika konfesyjna w Missa „Christus spes mea” Feliksa Nowowiejskiego, „Annales Lublinenses Pro Musica Sacra” 2010 nr 1, s. 395 – 419

Karel Goeyvaerts – „Mis” (1968): auto-tradycje-orientacje, w: Complexus effectuum musicologiae. Studia Miroslao Perz septuagenario dedicata, red. T. Jeż, Wydawn. Rabid, Kraków 2003, s. 455-460

Kategorie badawcze i poznawcze w procesie analizy twórczości religijnej kompozytorów polskich XX wieku, w: Współczesna polska religijna kultura muzyczna jako przedmiot badań muzykologii. Zakres pojęciowy, możliwości badawcze, red. Ks. Bolesław Bartkowski, Stanisław Dąbek, Antoni Zoła, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1992, s. 51-57

Kategorie christianitas i polonitas w wielogłosowej muzyce religijnej w Polsce,  „Liturgia Sacra” 10:2004 nr 1, s. 119 – 126

Koncepcja formy i brzmienia „Magnificat” Mikołaja z Radomia, w: Musicae Sacrae Ars et Scientia. Księga ku czci ks. prof. Karola Mrowca, red. Stanisław Dąbek, ks. Ireneusz Pawlak, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” t. 34, nr 7, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1987, s. 141 – 158 

„Magnificat” Mikołaja z Radomia w aspekcie duchowości devotio moderna, w: Scio cui credidi. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Mariana Ruseckiego w 65. rocznicę urodzin, red. Ks. Ireneusz Sławomir Ledwoń OFM [i inni], Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2007, s. 649 – 652

„Missa de Lisieux” Feliksa Nowowiejskiego – wotum ku czci św. Teresy, w: Feliks Nowowiejski – w kręgu twórczości i recepcji, red. Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2020, s. 9-30

„Missa Solemnis” Stanisława Moryto w gatunkowym continuum, „Liturgia Sacra” 2006 nr 2, s. 168 – 179

Model kompozycyjny w 5 Pieśniach kurpiowskich na chór żeński a cappella (1997)  Stanisława Moryto, w: Kurpie i muzyka, red. Mieczysława Demska-Trębacz, Wydawnictwo Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Warszawa 2014, s. 151-167

Muzyka liturgii w kontekście duchowości okresu na przykładzie dziejów mszy, w: ”Śpiewajmy i grajmy Panu” (por. Ps 27,6), I Archidiecezjalny Kongres Muzyki Liturgicznej 21 – 22 X 2005 r., red. Ks. Antoni Reginek, ks. Wiesław Hudek, Wydawnictwo Księgarnia św. Jacka, Katowice 2007 s. 62 – 69

Nowa metodologia, nowe spojrzenie na Litanie Ostrobramskie Stanisława Moniuszki, w: Myśli o języku, nauce i wartościach. Seria druga. Profesorowi Jackowi Juliuszowi Jadackiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Anna Brożek [i inni],  Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2016, s. 398-402

O chrystocentryźmie religijnej kultury muzycznej, w: Jezus Chrystus centrum katechizacji, red. Ks. Stanisław Kulpaczyński, "Poligrafia Salezjańska", Lublin 2000, s. 177-184

O orientacji metodologicznej w analizie religijnej muzyki konfesyjnej. Teoria i praktyka, w: Roman Maciejewski twórca charyzmatyczny, red. Jagna Dankowska, Janina Tatarska, Anna Brożek, Akademia Muzyczna im. I.J. Paderewskiego, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, Poznań – Warszawa 2010, s . 209 –219

O „Requiem“ Romana Maciejewskiego w kontekście gatunku współczesnej muzyki religijnej, w: Roman Maciejewski twórca charyzmatyczny, red. Jagna Dankowska, Janina Tatarska, Anna Brożek,  Akademia Muzyczna im. I.J. Paderewskiego, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, Poznań – Warszawa 2010, s. 93 – 101

O sensie duchowym religijnej muzyki instrumentalnej XX wieku, w: Ratio musicae, red. Stanisław Dąbek, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Fr. Chopina w Warszawie, Warszawa 2003, s. 101-106

Offertorium „Deus meus, ne in furore tuo” (ps. 38) z Mszy Des- dur Stanisława Moniuszki w kontekście pobożności okresu romantyzmu, „Additamenta Musicologica Lublinensia” 2005 nr 1, s. 57 – 67

Polska pieśń religijna w źródłach rękopiśmiennych i drukowanych. Rezultaty badawcze prac powstałych w ramach seminarium ks. prof. dra hab. Karola Mrowca w Instytucie Muzykologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 1970 – 1985, „Nasza Przeszłość” 1994, nr 82, s. 323-352

Pieśni Karola Szymanowskiego do słów Jamesa Joyce’a, „Muzyka” 1979, nr 1, s. 51 – 84

Problematyka muzyczna w najstarszych redakcjach Reguły benedyktynek w języku polskim, „Barok” 1997, nr 2, s. 67 – 74

Roman Maciejewski – artysta kreatywności biblijnej, w: Bliżej muzyki bliżej człowieka, red. Andrzej Białkowski, Barbara Smoleńska-Zielińska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2002, s. 317-319

Schichtung oder Verschmelzung der Volks- und Kunstelemente im mehrstimmigen geistlichen Lied-Repertoire von der Renaissance- bis zur Barockzeit in Polen (nach Beispielen aus Staniątki-Gesangbüchern), „Bulletin Internationale Arbeitsgemeinschaft für Hymnologie“, Groningen 1983 nr 11, s. 98-104

Teologia „człowieka wewnętrznego” i styl polifonii flamandzkiej XV i  XVI stulecia, „Liturgia Sacra” 2005 nr 1, s. 121 – 134

„Verklärte Nacht/”Przemieniona noc” Arnolda Schőnberga: idea duchowa – realizacja, „De musica commentarii” 2015 nr 1, s. 47-63

Wokół problematyki pojęciowej oraz pewnych idei, w kontekście dziejów wielogłosowej muzyki liturgicznej w Polsce (do Vaticanum II) w: „Thesaurus musicae sacrae summa cura servetur et foveatur“. Sympozjum Historia  i współczesność muzyki liturgicznej w Polsce 100 lat od wydania Motu proprio papieża Piusa X, red. Stanisław Dąbek, ks. Ireneusz Pawlak, Wydawnictwo Polihymnia, Lublin 2004, s. 106 – 117

Współczesna muzyka religijna. Uwarunkowania i aspekt duchowy, „Ethos” 2006 nr 1 – 2, s. 76 – 86

Współczesna muzyka religijna w refleksji metodologicznej, w: Ratio musicae, red. Stanisław Dąbek, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Fr. Chopina w Warszawie, Warszawa 2003, s. 107-112

syntezy encyklopedyczne

Jazz, w: Encyklopedia Katolicka, red. naczelny Jerzy Duchniewski, t. 7, Lublin 1997, szp. 1130-1132

Motet, w: Encyklopedia Katolicka, red. naczelny Edward Gigilewicz, t. 13, Lublin 2009, szp. 351-354

Msza w muzyce, w: Encyklopedia Katolicka, red. naczelny Edward Gigilewicz, t. 13, Lublin 2009, szp. 456-459

redakcje naukowe

Monodia et Harmonia Polonica Sacra. Georgio Pikulik cordis donum, red. Stanisław Dąbek, Czesław Grajewski, ks. Zenon Kołodziejczak, ks. Krzysztof Niegowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2013 

Musicae Sacrae Ars et Scientia. Księga ku czci ks. prof. Karola Mrowca, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” t. 34, z. 7, red. Stanisław Dąbek, ks. Ireneusz Pawlak, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1987    

Puccini na głosy, red. Stanisław Dąbek, Małgorzata Sokołowicz, Agnieszka Muszyńska – Andrejczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Warszawa 2017

Ratio musicae, red. Stanisław Dąbek, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Fr. Chopina w Warszawie, Warszawa 2003

Sanctissima Trinitas et musica: plana, figurata atque instrumentalis, red. Stanisław Dąbek, Czesław Grajewski, ks. Zenon Kołodziejczak, ks. Krzysztof Niegowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2011

“Thesaurus musicae sacrae summa cura servetur et foveatur”. Międzynarodowe Sympozjum Historia i  współczesność muzyki liturgicznej w Polsce 100 lat od wydania Motu proprio papieża Piusa X, red. Stanisław Dąbek, ks. Ireneusz Pawlak, Wydawnictwo Polihymnia, Lublin 2004

Współczesna polska religijna kultura muzyczna. Zakres pojęciowy, możliwości badawcze. Materiały z sympozjum zorganizowanego przez Instytut Muzykologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 16 – 17 lutego 1989 r., red. ks. Bolesław Bartkowski, Stanisław Dąbek, Antoni Zoła, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1992

Dąbek Stanisław, w: "Additamenta Musicologica Lublinensia", Instytut Muzykologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1956-2006. Pracownicy naukowi, 2006 nr 2, s. 23-26

Stanisław Czajkowski, Dąbek Stanisław, w: Polish Music. Polish Composers 1918 – 2010, red. Marek Podhajski, Gdańsk 2013, s. 410-412

Dąbek Stanisław Franciszek, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, red. naczelny Edward Gigilewicz,  t. 1, Lublin 2018, s. 144-145