kompozytor, teoretyk, pedagog i publicysta; ur. 2 grudnia 1942, Goleszów. Studiował teorię muzyki u Jana Gawlasa i Adolfa Dygacza (dyplom w 1966) oraz kompozycję w klasie Bolesława Szabelskiego (dyplom w 1972) w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. W obu dyscyplinach doskonalił się w latach 1969-70 pod kierunkiem Konstantego Regameya w Lozannie oraz w 1978 w Konserwatorium im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie, gdzie zetknął się z Jurijem Chołopowem, a także (poza uczelnią) z Edisonem Denisowem, Sofią Gubajduliną i Alfredem Schnittke.

Jego utwory były wykonywane m.in. na "Warszawskiej Jesieni”, "Śląskich Dniach Muzyki Współczesnej”, "Musica Polonica Nova” we Wrocławiu, na Festiwalu Prawykonań "Polska Muzyka Najnowsza”, Laboratoriach "Współczesna Muzyka Kameralna”, "Melos-Ethos” w Bratysławie, na Światowych Dniach Muzyki Współczesnej w Wiedniu (2013) i "Gaude Mater” w Częstochowie, a także prezentowane w Czechach, krajach Europy Zachodniej i Wschodniej (Festiwal Thomasa Manna w Nidzie na Litwie, w Kijowie i Moskwie) oraz Nowym Jorku.

Utwór Ryszarda Gabrysia Pastor Bonus Davidi Psalmus XXIII powstał w ramach programu "Zamówienia kompozytorskie" realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Ryszard Gabryś był przez minione półwiecze animatorem śląskiego życia muzycznego, związanym z wieloma stowarzyszeniami i instytucjami kulturalnymi w regionie, m.in. wiceprezesem Oddziału Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Katowicach. Był pomysłodawcą i współorganizatorem kilku festiwali muzycznych na Śląsku, m.in. "Śląskiej Trybuny Kompozytorów", cykli koncertowych i sympozjów naukowych.

Jest autorem wielu publikacji poświęconych głównie muzyce XX wieku i „śląskiej szkole kompozycji”. Jego eseje ukazywały się m.in. w zeszytach naukowych katowickiej,  wrocławskiej i warszawskiej Akademii Muzycznej, w "Odrze", "Śląsku", "Ruchu Muzycznym", czasopiśmie "Res Facta” i innych. Współpracuje od roku 1965 z Polskim Radiem w Katowicach, gdzie m.in. prowadził audycje W stronę muzyki nowej, Dawna muzyka na Śląsku, Nowa muzyka Śląska, Radiowa Śląska Trybuna Kompozytorów, był komentatorem w programach Henryka Cierpioła "Res Musica".

Od 1965 do 2000 wykładał w Akademii Muzycznej w Katowicach, zaś w latach 1973-2002 związany był z filią Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie jako założyciel i dyrektor Instytutu Wychowania Muzycznego i Plastycznego, a także kierownik Zakładu Teorii Muzyki. Prowadził w obu uczelniach w roli promotora około 300 magisteriów.

Od 1993 roku jest członkiem Związku Kompozytorów Polskich; pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Katowickiego ZKP.

Z okazji 75-lecia kompozytora odbyły się monograficzny "Koncert prawykonań kompozycji Ryszarda Gabrysia w 75. rocznicę urodzin” w ramach Międzynarodowej Dekady Muzyki Organowej, Chóralnej i Kameralnej w Czeskim Cieszynie oraz wystawa "Ryszard Gabryś – kompozytor, teoretyk, pedagog, publicysta” w Bibliotece Głównej Akademii Muzycznej w Katowicach. Jubileusz 80. urodzin uczczony został koncertem monograficznym zespołu Camerata Silesia w NOSPR i wydarzeniem w ramach festiwalu XX Śląskie Dni Muzyki Współczesnej.

Ryszard Gabryś jest laureatem Nagrody Polskiego Radia im. Stanisława Ligonia za ok. 300 audycji propagujących tradycje artystyczne regionu śląskiego i poświęconych muzyce najnowszej oraz szeregu nagród przyznanych przez związki śpiewacze, jak również Kościół luterański w Polsce (Laur im. Ks. Leopolda Otto, "Śląski Szmaragd") i Radę Powiatu Cieszyńskiego, w tym Nagrody im. Ks. Leopolda Szersznika za dorobek artystyczny (2013).

aktualizacja: 2003, 2008 (Małgorzata Kosińska), 2014 (Anna Iwanicka), 2022 (Wiktoria Antonczyk)

kontakt

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

• Wyspy szczęśliwe na tenor i fortepian (1955-58)
• Funébre na fortepian (1955-58)
• Przed burzą na fortepian (1955-58)
• Impresja na fortepian (1955-58)
• Pieśni na głos męski i fortepian do słów polskich poetów romantycznych (1955-58)
• Voices na sola, chór śpiewający, chór sonorystyczny, trąbki i kontrabasy (1959)
• Brońże nas, Panie, na wieki na tenor solo, chór mieszany i orkiestrę (lub organy (1959)
• Introdukcja na klarnety, trąbki i smyczki (1960)
• Studium na fortepian (1960)
• Preludium C-dur na sopran, tenor i chór mieszany (1960)
• Lamentoso na tenor, chór mieszany, klarnet, skrzypce i wiolonczelę, all’ antico (1960)
• Śpiewy ludowe na chór mieszany a cappella (1960)
• Kto się w opiekę na głosy solowe, chór mieszany i chór męski, all’ antico (1960)
• Psalm CL na chór mieszany w dawnym stylu (1960)
• Chorał na chór mieszany, all’antico (1961)
• Psalm 56 na chór mieszany, all’antico (1961)
• Psalm 27 w dawnym stylu na sopran, tenor, 2 chóry mieszane, skrzypce, klarnet i organy (1961)
• Psalm 117 na chór mieszany i kwartet smyczkowy (1961)
• Śpiewajcie Panu pieśń nową na 5-głosowy chór mieszany (1961-62)
• Trzy preludia na fortepian (1962)
• Symetrie na skrzypce, obój i wiolonczelę (1962)
• Rondino na skrzypce i fortepian (1962)
• Sen kwietny na głos męski i fortepian (1962)
• Wstęp i fuga B-A-C-H w dawnym stylu na organy (1962)
• Trio dodekafoniczne na wiolonczelę, fortepian i organy (1963)
• Dwie miniatury na trio smyczkowe (1963)
• Dwanaście kształtów na klarnet i fortepian (1964)
• Quasi Uwertura na 12 instrumentów (1964)
• Śpiewy łacińskie na 6 głosów solowych (lub chór mieszany), 2 kwartety smyczkowe, 2 fortepiany, perkusję i organy (1964)
• Nauzykaa I na zespół instrumentalny (1965)
• Pieśń odrzańska podług melodii ludowej na głos i fortepian (1966)
• Kwiaty znad Olzy, wiązanka 17 pieśni ludowych ze Śląska Cieszyńskiego na 2-3-głosowy chór dziecięcy (1968)
• Archetyp polski, happening muzyczny (1969)
• Obrzęd I, kreacja muzyczno-teatralna (1969)
• Strumień na taśmę i kwartet kompozytorów (1969)
• Charles Ives in memory song na sopran, puzon, kontrabas i taśmę magnetofonową (1970)
• Never more na smyczki, z projekcją przeźroczy (1970)
• West Music [wersja I] na głos żeński, perkusję, puzon, kontrabas i 2 taśmy (1971)
• Metamuzyka I na głosy, instrumenty i światła (1971)
• Metamuzyka II na zespół kameralny, z przeźroczami i grą świateł (1971)
• Summa musicae na sopran i dowolny zespół instrumentalny (1971)
• Muzyka folklorystyczna I na sopran i trombitę (lub puzon) (1971)
• Once more na zespół muzyczny ad libitum (1971)
• Przesłanie, scenariusz dla aktora-wiolonczelisty (1971)
• Kadencje [wersja I] na głos żeński i trombitę (1971-73)
• Muzyka folklorystyczna III na kapelę ludową (1972)
• Obrzęd II, kreacja muzyczno-teatralna z publicznością (1972)
• Choreodram dla tancerki, 3 śpiewaczek, statystów, z taśmą magnetofonową i filmową (1972)
• Nothing or less na dowolny zespół muzyczny i publiczność (1972)
• Autobiography dla dowolnego solisty, muzyka konceptualna (1972)
• Dwie polskie pieśni ludowe na 4-głosowy chór mieszany (1972)
• Ja, Szenntmichalyi-Baleastadar, metaopera z inspiracji S.I.Witkiewicza, dla zespołu aktorów muzycznych (1972)
• West Music [wersja II] na głos żeński, perkusję, puzon, kontrabas i 2 taśmy (1973)
• Muzyka folklorystyczna II [wersja I] na 2 głosy żeńskie, trombitę i puzo (1973)
• Nauzykaa II [wersja II] na sopran i 5 instrumentów (1973)
• Muzyka folklorystyczna II [wersja II] dla trombicisty-śpiewaka (1973)
• Solo na trombitę (1973)
• Black Coffin dla pianisty-aktora (1973)
• Według Niccolò Paganiniego [wersja I] na 6-24 skrzypiec (1973-74)
• Nauzykaa II [wersja I] na głos wysoki męski i orkiestrę (1973-74)
• Muzyka górska na sopran, biały głos żeński, puzon i trąbę owczarską (1973-74)
• Obrzęd III, kreacja muzyczno-teatralna z publicznością (1974)
• Muzyka folklorystyczna IV na chór mieszany a cappella (1974)
• Muzyka wernisażowa I na kameralny chór mieszany i zespół instrumentalny (1974)
• Kadencje [wersja II] na trombitę (1974)
• Muzyka folklorystyczna V na głos biały i beskidzkie instrumenty muzyczne (1974)
• Graffiti na orkiestrę kameralną (1974-75)
• Mała muzyka filharmoniczna na chór mieszany, smyczki, perkusję, trąbki i puzony (1975)
• Muzyka folklorystyczna VI na taśmę (1975)
• Ritual no-music dla aktora-pianisty, scenariusz akcji teatralnej (1975)
• Nauzykaa III na orkiestrę symfoniczną (1975)
• Pięć grafik muzycznych na skrzypce i dowolny zespół instrumentalny (1975)
• Doliny I dla muzyka ludowego (1975)
• Według Niccolò Paganiniego [wersja II] na skrzypce solo i taśmę (1975)
• Ritual music na fortepian preparowany (1975)
• Metafory miłosne na głos męski i gitarę (1976)
• Lesson na zmienną orkiestrę kameralną (1977)
• Pieśni bez słów na sopran solo (1977)
• Trio Jana Sztwiertni na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1977)
• Aria w 7 częściach dla śpiewaczki-pianistki (1977)
• Nokturn I na 4-16-głosowy mieszany zespół wokalny (1977)
• Inskrypcja biblijna I na chór mieszany (1978)
• Inskrypcja biblijna II na chór mieszany (1978)
• Trzy cieszyńskie, pieśni ludowe na 3 równe głosy żeńskie (1980)
• Jedenaście śląskich pieśni ludowych na 3 równe głosy żeńskie (1980)
• Inwokacje na trombity i rogi pasterskie (1980)
• Pan da siłę ludowi swemu na chór mieszany (1981)
• Szumi dolina, Jan Sztwiertnia in memoriam na solistyczny chór mieszany (1981)
• Ich will Herrn loben alle Zeit na 4-głosowy chór mieszany (1982)
• Tema senza variazioni I na organy (1982)
• Herrnhut-Kanon na 4 głosy równe (1982)
• Chwalcie Boga na Jego nieboskłonie na chór mieszany (1982)
• Tryptyk polski na organy (1983)
• Per organo, muzyka konceptualna (1983)
• Wiwaty na 2 solistyczne chóry mieszane (1983)
• Muzyka z Istebnego na 20-głosowy chór solistyczny (1983)
• Dwie ludowe pieśni frywolne na 4 głosy równe (1983)
• Doliny na chór mieszany (1984)
• Postludia romantyczne na głos męski i fortepian (1984-85)
• Próby, wiersze do muzykowania, teatr instrumentalny (1985)
• Doliny II na głos, instrumenty ludowe i taśmę (1985)
• Ścieżki beskidzkie na głos, instrumenty ludowe i taśmę (1985)
• Romanza per Roman na skrzypce i taśmę stereofoniczną (1985)
• Nokturn II na dowolny żeński zespół wokalny (1986)
• Etnosfera dla ludowego śpiewaka-instrumentalisty (1986)
• Przy Tobie, Chryste na głos wysoki i fortepian (1986)
• Tema senza variazioni II na organy (1986)
• Syrinx parku starowiejskiego na flet (1986)
• Romanza II na instrument smyczkowy, organy i taśmę (1987)
• Dell’arte albo Black Coffin dla dwóch i więcej aktorów muzycznych (1988)
• East Music na zespół instrumentalny (1989)
• An die Musik na sopran i fortepian (1992)
• Aleksandryny na dwa kontrabasy dla jednego wykonawcy (1994)
• Nietzsche-Lieder na głos męski i perkusję dla jednego wykonawcy (1994)
• Karłowiczowi smutna pieśń na głos wysoki i fortepian (1996)
• Wniebogłosy I na solistyczny chór męski (1997)
• Ekslibris, grafika muzyczna dla dowolnego solisty (1997)
• Wniebogłosy II na 4 soprany, 4 alty i dyrygentkę-wokalistkę (1998)
• Chwila na sopran i fortepian (1998)
• Gondola lugubre na fortepian (1998)
• Nietzsche-Verse na głos chłopięcy, fortepian i pseudoinstrumenty muzyczne (1998)
• Beethoven-Kreis dla aktora muzycznego (1998-99)
• An die Freude na kontrabas solo (1999)
• Kajze mi się podzioł... na sopran i fortepian (1999)
• Diario na organy (1999)
• Es muss sein 1 na kwartet smyczkowy (1999)
• Wachet mit mir, monodram na głos solo (2000)
• Logo I na chór mieszany (2000)
• Bischen na obój i kontrabas (2000)
• Dla Arnolda Schönberga dla grupy śpiewaków-solistów (2000)
• Sinfonietta concertante na kontrabas i orkiestrę kameralną (2000-2002)
• Logo II na 12-głosowy chór mieszany (2001)
• Es is Zeit na baryton i sygnaturkę (2001)
• Muzyka Muru Berlińskiego na fortepian (2001)
• Melodram na głos męski, fortepian i taśmę (2001)
• Nemo na głos męski i obój (2001)
• Es muss sein 2 na kwartet smyczkowy, grafika muzyczna (2001)
• Wniebogłosy III na 16-osobowy chór solistów (2001)
• OM 1 na zespół solistów (2001-2002)
• Heiligenstadt dla kontrabasisty-wokalisty (2001-2002)
• Na radost’ na głos żeński, męski i instrumenty perkusyjne (2002)
• OM 2 na niski głos męski solo (2002)
• Do Matki na głos i fortepian (2002)
• Magdalenki na fortepian (2002)
• Widzenie na głos i fortepian (2002)
• Aar na baryton, fortepian i instrumenty perkusyjne (2002)
• Na łodzi dla kontrabasisty-wokalisty (2002)
• Łzy moje na głos i fortepian (2002)
• Bez tytułu F-dur na skrzypce i fortepian (2002)
• Psalm 100 na chór mieszany (2002)
• Per Petr & Marketa z cyklu "Sceny małżeńskie" na głos męski, żeński i instrumenty perkusyjne (2002)
• Soledad sonora na kwartet smyczkowy (2004)
• Deux Valses pour Gabriela – Blanc et Noir na fortepian (2005)
• Glorietta per coro misto [wspólnie z Aleksandrem Gabrysiem] (2005-2006)
• Setkani s plamenem Mistra Jana Husa - rozhovor - modlitba - sen, duet na alt i baryton (2006)
• Piccolo prologo per Maestra ed archi (2007)
• Dobranoc na głos chłopięcy i orkiestrę smyczkową (2007)
• Es muss sein II na kwartet smyczkowy, grafika muzyczna (2007)
• Il Cicerone, koncert na kontrabas i smyczki (2007)
• Siłę da Pan ludowi swemu – Gloria da chiesa na 16-głosowy chór solistów i perkusję (2008)
• Domino – I seria duetów na instrumenty zmienne (2008)
• Per oboe e contrabbasso (2008)
• Gloria Reformata per coro misto e basso continuo (chór solistów i czterech instrumentalistów - głos biały, szofari beskidzkie instrumenty ludowe - róg pasterski, drumla i inne oraz pozytyw / klawesyn, kontrabas i perkusję) - muzyka teatralizowana (2008/2009)
• Syrinx de Lausanne na flet solo (2009)
• Trois feuilles du temps retrouvé na klawesyn solo (2009)
• Trzy piosenki ludowe na wokalny zespół szkolny (2009)
• Rękawiczka Chopina na fortepian dla aktorki-pianistki (2009)
• Es musssein III na kwartet smyczkowy i kontrabas (2010)
• Syrinx śląska na flet solo (2010)
• Con-clavi (Koncert podwójny) na klawesyn, kontrabas i smyczki (2011)
• Voyelles de Arthur Rimbaud na baryton, dyrygentkę i mieszany chór solistów (2013)
• Tren dla Jana Sztwiertni na głos biały, drumlę, piszczałę pasterską i mieszany chór solistów - akcja teatralizowana (2013)
• Pastor Bonus – „Davidi Psalmus XXIII” per voci e strumenti (2013)
• Psalm radosny na dwa chóry mieszane (2015)
• Salomé-Satz na sopran i kwartet smyczkowy (2016-2017)
• Exaudi antico e moderno na dwa głosy solowe, chór mieszany divisi i instrumenty (2019)
• Inskrypcja gdańska I na chór mieszany (2020)
• Motto na chór mieszany (2020)
• Inskrypcja gdańska II na chór mieszany (2022)
• Muzyka z Istebnego II na chór mieszany (2022)

Muzyka filmowa

• Muzyka do filmu Dlaczego? w reż. Zdzisława Kudły (1979)

Muzyka teatralna

• Muzyka do sztuki Smok (1973)
• Muzyka do sztuki Zuzanka i utopce (1979-1980)

Bauman-Szulakowska Jolanta, Dziadek Magdalena, Turek Krystyna, Utwory i publikacje członków katowickiego oddziału ZKP, Związek Kompozytorów Polskich – Oddział w Katowicach, Katowice 1994

Turek Krystyna, Spis kompozycji oraz bibliografia prac naukowych i publicystycznych pracowników Instytutu Muzyki Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, Uniwersytet Śląski w Cieszynie, Cieszyn 2003

Dziadek Magdalena, Mika Bogumiła, Kochańska Anna, Musica Polonica Nova na Śląsku, Katowice 2003

Dziadek Magdalena, Gabryś Ryszard, w: Kompozytorzy polscy 1918-2000 (pod red. Marka Podhajskiego), Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk-Warszawa 2005

Muzyka na Śląsku, szkoła śląska, Z Ryszardem Gabrysiem rozmawia Magdalena Dziadek, "Opcje" 2006 nr 1 (marzec), s. 60-64

Matuszek Petr, Ryszard Gabryś: Es muss sein II for string orchestra, Il Cicerone per cotrabbasso e 12 stromenty ad arco, „Hudebni Rozhledy”, Praha nr 7/2010, s. 50-51

Naglik-Górniok Alina, Ryszard Gabryś – życie wypełnione muzyczną pasją. Rozmowy z kompozytorem, w: Wartości z muzyce, t. IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2012

Gabryś Ryszard Aleksandryny na 2 kontrabasy dla 1 odtwórcy, wyk. Aleksander Gabryś. ZPR Records, ZCD-036 (1998)

Gabryś Ryszard Andie Freude dla kontrabasisty-śpiewaka, Il Cicerone na kontrabas i 12 instrumentów smyczkowych, wyk. Aleksander Gabryś - kontrabas, głos, Orkiestra Camerata Silesia, dyr. Małgorzata Kaniowska. w: Bassolo. Contrabass Music XX & XXI centuries. DUX 0800, 0801 (2010)

Gabryś Ryszard & Gabryś Aleksander Music for strings, wyk. Aleksander Gabryś, Orkiestra CamerataSilesia, dyr. Małgorzata Kaniowska. Acte Prėalable AP 0228 (2009)