kompozytor, teoretyk, pedagog i publicysta; ur. 2 grudnia 1942, Goleszów. Studiował teorię muzyki u Jana Gawlasa i Adolfa Dygacza (dyplom w 1966) oraz kompozycję w klasie Bolesława Szabelskiego (dyplom w 1972) w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. W obu dyscyplinach doskonalił się w latach 1969-70 pod kierunkiem Konstantego Regameya w Lozannie oraz w 1978 w Konserwatorium im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie, gdzie zetknął się z Jurijem Chołopowem, a także (poza uczelnią) z Edisonem Denisowem, Sofią Gubajduliną i Alfredem Schnittke.

Jego utwory były wykonywane m.in. na „Warszawskiej Jesieni”, „Śląskich Dniach Muzyki Współczesnej”, „Musica Polonica Nova” we Wrocławiu, na Festiwalu Prawykonań „Polska Muzyka Najnowsza”, Laboratoriach „Współczesna Muzyka Kameralna”, „Melos-Ethos” w Bratysławie, na Światowych Dniach Muzyki Współczesnej w Wiedniu (2013) i „Gaude Mater” w Częstochowie, a także prezentowane w Czechach, krajach Europy Zachodniej i Wschodniej (Festiwal Thomasa Manna w Nidzie na Litwie, w Kijowie i Moskwie) oraz Nowym Jorku.

Utwór Ryszarda Gabrysia Pastor Bonus Davidi Psalmus XXIII powstał w ramach programu "Zamówienia kompozytorskie" realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Ryszard Gabryś był przez minione półwiecze animatorem śląskiego życia muzycznego, związanym z wieloma stowarzyszeniami i instytucjami kulturalnymi w regionie, m.in. wiceprezesem Oddziału Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Katowicach. Był pomysłodawcą i współorganizatorem kilku festiwali muzycznych na Śląsku, m.in. "Śląskiej Trybuny Kompozytorów", cykli koncertowych i sympozjów naukowych.

Jest autorem wielu publikacji poświęconych głównie muzyce XX wieku i „śląskiej szkole kompozycji”. Jego eseje ukazywały się m.in. w zeszytach naukowych katowickiej,  wrocławskiej i warszawskiej Akademii Muzycznej, w "Odrze", "Śląsku", "Ruchu Muzycznym", czasopiśmie „Res Facta” i innych. Współpracuje od roku 1965 z Polskim Radiem w Katowicach, gdzie m.in. prowadził audycje W stronę muzyki nowej, Dawna muzyka na Śląsku, Nowa muzyka Śląska, Radiowa Śląska Trybuna Kompozytorów, był komentatorem w programach Henryka Cierpioła "Res Musica".

Od 1965 do 2000 wykładał w Akademii Muzycznej w Katowicach, zaś w latach 1973-2002 związany był z filią Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie jako założyciel i dyrektor Instytutu Wychowania Muzycznego i Plastycznego, a także kierownik Zakładu Teorii Muzyki. Prowadził w obu uczelniach w roli promotora około 300 magisteriów.

Od 1993 roku jest członkiem Związku Kompozytorów Polskich; pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Katowickiego ZKP.

Z okazji 75-lecia kompozytora odbyły się monograficzny „Koncert prawykonań kompozycji Ryszarda Gabrysia w 75. rocznicę urodzin” w ramach Międzynarodowej Dekady Muzyki Organowej, Chóralnej i Kameralnej w Czeskim Cieszynie oraz wystawa „Ryszard Gabryś – kompozytor, teoretyk, pedagog, publicysta” w Bibliotece Głównej Akademii Muzycznej w Katowicach. Jubileusz 80. urodzin uczczony został koncertem monograficznym zespołu Camerata Silesia w NOSPR i wydarzeniem w ramach festiwalu XX Śląskie Dni Muzyki Współczesnej.

Ryszard Gabryś jest laureatem Nagrody Polskiego Radia im. Stanisława Ligonia za ok. 300 audycji propagujących tradycje artystyczne regionu śląskiego i poświęconych muzyce najnowszej oraz szeregu nagród przyznanych przez związki śpiewacze, jak również Kościół luterański w Polsce (Laur im. Ks. Leopolda Otto, "Śląski Szmaragd") i Radę Powiatu Cieszyńskiego, w tym Nagrody im. Ks. Leopolda Szersznika za dorobek artystyczny (2013).

aktualizacja: 2003, 2008 (mk), 2014 (ai), 2022 (wa)

kontakt

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Wyspy szczęśliwe na tenor i fortepian (1955-58)

Funébre na fortepian (1955-58)

Przed burzą na fortepian (1955-58)

Impresja na fortepian (1955-58)

Pieśni na głos męski i fortepian do słów polskich poetów romantycznych (1955-58)

Voices na sola, chór śpiewający, chór sonorystyczny, trąbki i kontrabasy (1959)

Brońże nas, Panie, na wieki na tenor solo, chór mieszany i orkiestrę (lub organy (1959)

Introdukcja na klarnety, trąbki i smyczki (1960)

Studium na fortepian (1960)

Preludium C-dur na sopran, tenor i chór mieszany (1960)

Lamentoso na tenor, chór mieszany, klarnet, skrzypce i wiolonczelę, all’ antico (1960)

Śpiewy ludowe na chór mieszany a cappella (1960)

Kto się w opiekę na głosy solowe, chór mieszany i chór męski, all’ antico (1960)

Psalm CL na chór mieszany w dawnym stylu (1960)

Chorał na chór mieszany, all’antico (1961)

Psalm 56 na chór mieszany, all’antico (1961)

Psalm 27 w dawnym stylu na sopran, tenor, 2 chóry mieszane, skrzypce, klarnet i organy (1961)

Psalm 117 na chór mieszany i kwartet smyczkowy (1961)

Śpiewajcie Panu pieśń nową na 5-głosowy chór mieszany (1961-62)

Trzy preludia na fortepian (1962)

Symetrie na skrzypce, obój i wiolonczelę (1962)

Rondino na skrzypce i fortepian (1962)

Sen kwietny na głos męski i fortepian (1962)

Wstęp i fuga B-A-C-H w dawnym stylu na organy (1962)

Trio dodekafoniczne na wiolonczelę, fortepian i organy (1963)

Dwie miniatury na trio smyczkowe (1963)

Dwanaście kształtów na klarnet i fortepian (1964)

Quasi Uwertura na 12 instrumentów (1964)

Śpiewy łacińskie na 6 głosów solowych (lub chór mieszany), 2 kwartety smyczkowe, 2 fortepiany, perkusję i organy (1964)

Nauzykaa I na zespół instrumentalny (1965)

Pieśń odrzańska podług melodii ludowej na głos i fortepian (1966)

Kwiaty znad Olzy, wiązanka 17 pieśni ludowych ze Śląska Cieszyńskiego na 2-3-głosowy chór dziecięcy (1968)

Archetyp polski, happening muzyczny (1969)

Obrzęd I, kreacja muzyczno-teatralna (1969)

Strumień na taśmę i kwartet kompozytorów (1969)

Charles Ives in memory song na sopran, puzon, kontrabas i taśmę magnetofonową (1970)

Never more na smyczki, z projekcją przeźroczy (1970)

West Music [wersja I] na głos żeński, perkusję, puzon, kontrabas i 2 taśmy (1971)

Metamuzyka I na głosy, instrumenty i światła (1971)

Metamuzyka II na zespół kameralny, z przeźroczami i grą świateł (1971)

Summa musicae na sopran i dowolny zespół instrumentalny (1971)

Muzyka folklorystyczna I na sopran i trombitę (lub puzon) (1971)

Once more na zespół muzyczny ad libitum (1971)

Przesłanie, scenariusz dla aktora-wiolonczelisty (1971)

Kadencje [wersja I] na głos żeński i trombitę (1971-73)

Muzyka folklorystyczna III na kapelę ludową (1972)

Obrzęd II, kreacja muzyczno-teatralna z publicznością (1972)

Choreodram dla tancerki, 3 śpiewaczek, statystów, z taśmą magnetofonową i filmową (1972)

Nothing or less na dowolny zespół muzyczny i publiczność (1972)

Autobiography dla dowolnego solisty, muzyka konceptualna (1972)

Dwie polskie pieśni ludowe na 4-głosowy chór mieszany (1972)

Ja, Szenntmichalyi-Baleastadar, metaopera z inspiracji S.I.Witkiewicza, dla zespołu aktorów muzycznych (1972)

West Music [wersja II] na głos żeński, perkusję, puzon, kontrabas i 2 taśmy (1973)

Muzyka folklorystyczna II [wersja I] na 2 głosy żeńskie, trombitę i puzo (1973)

Nauzykaa II [wersja II] na sopran i 5 instrumentów (1973)

Muzyka folklorystyczna II [wersja II] dla trombicisty-śpiewaka (1973)

Solo na trombitę (1973)

Black Coffin dla pianisty-aktora (1973)

Według Niccolò Paganiniego [wersja I] na 6-24 skrzypiec (1973-74)

Nauzykaa II [wersja I] na głos wysoki męski i orkiestrę (1973-74)

Muzyka górska na sopran, biały głos żeński, puzon i trąbę owczarską (1973-74)

Obrzęd III, kreacja muzyczno-teatralna z publicznością (1974)

Muzyka folklorystyczna IV na chór mieszany a cappella (1974)

Muzyka wernisażowa I na kameralny chór mieszany i zespół instrumentalny (1974)

Kadencje [wersja II] na trombitę (1974)

Muzyka folklorystyczna V na głos biały i beskidzkie instrumenty muzyczne (1974)

Graffiti na orkiestrę kameralną (1974-75)

Mała muzyka filharmoniczna na chór mieszany, smyczki, perkusję, trąbki i puzony (1975)

Muzyka folklorystyczna VI na taśmę (1975)

Ritual no-music dla aktora-pianisty, scenariusz akcji teatralnej (1975)

Nauzykaa III na orkiestrę symfoniczną (1975)

Pięć grafik muzycznych na skrzypce i dowolny zespół instrumentalny (1975)

Doliny I dla muzyka ludowego (1975)

Według Niccolò Paganiniego [wersja II] na skrzypce solo i taśmę (1975)

Ritual music na fortepian preparowany (1975)

Metafory miłosne na głos męski i gitarę (1976)

Lesson na zmienną orkiestrę kameralną (1977)

Pieśni bez słów na sopran solo (1977)

Trio Jana Sztwiertni na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1977)

Aria w 7 częściach dla śpiewaczki-pianistki (1977)

Nokturn I na 4-16-głosowy mieszany zespół wokalny (1977)

Inskrypcja biblijna I na chór mieszany (1978)

Inskrypcja biblijna II na chór mieszany (1978)

Trzy cieszyńskie, pieśni ludowe na 3 równe głosy żeńskie (1980)

Jedenaście śląskich pieśni ludowych na 3 równe głosy żeńskie (1980)

Inwokacje na trombity i rogi pasterskie (1980)

Pan da siłę ludowi swemu na chór mieszany (1981)

Szumi dolina, Jan Sztwiertnia in memoriam na solistyczny chór mieszany (1981)

Ich will Herrn loben alle Zeit na 4-głosowy chór mieszany (1982)

Tema senza variazioni I na organy (1982)

Herrnhut-Kanon na 4 głosy równe (1982)

Chwalcie Boga na Jego nieboskłonie na chór mieszany (1982)

Tryptyk polski na organy (1983)

Per organo, muzyka konceptualna (1983)

Wiwaty na 2 solistyczne chóry mieszane (1983)

Muzyka z Istebnego na 20-głosowy chór solistyczny (1983)

Dwie ludowe pieśni frywolne na 4 głosy równe (1983)

Doliny na chór mieszany (1984)

Postludia romantyczne na głos męski i fortepian (1984-85)

Próby, wiersze do muzykowania, teatr instrumentalny (1985)

Doliny II na głos, instrumenty ludowe i taśmę (1985)

Ścieżki beskidzkie na głos, instrumenty ludowe i taśmę (1985)

Romanza per Roman na skrzypce i taśmę stereofoniczną (1985)

Nokturn II na dowolny żeński zespół wokalny (1986)

Etnosfera dla ludowego śpiewaka-instrumentalisty (1986)

Przy Tobie, Chryste na głos wysoki i fortepian (1986)

Tema senza variazioni II na organy (1986)

Syrinx parku starowiejskiego na flet (1986)

Romanza II na instrument smyczkowy, organy i taśmę (1987)

Dell’arte albo Black Coffin dla dwóch i więcej aktorów muzycznych (1988)

East Music na zespół instrumentalny (1989)

An die Musik na sopran i fortepian (1992)

Aleksandryny na dwa kontrabasy dla jednego wykonawcy (1994)

Nietzsche-Lieder na głos męski i perkusję dla jednego wykonawcy (1994)

Karłowiczowi smutna pieśń na głos wysoki i fortepian (1996)

Wniebogłosy I na solistyczny chór męski (1997)

Ekslibris, grafika muzyczna dla dowolnego solisty (1997)

Wniebogłosy II na 4 soprany, 4 alty i dyrygentkę-wokalistkę (1998)

Chwila na sopran i fortepian (1998)

Gondola lugubre na fortepian (1998)

Nietzsche-Verse na głos chłopięcy, fortepian i pseudoinstrumenty muzyczne (1998)

Beethoven-Kreis dla aktora muzycznego (1998-99)

An die Freude na kontrabas solo (1999)

Kajze mi się podzioł... na sopran i fortepian (1999)

Diario na organy (1999)

Es muss sein 1 na kwartet smyczkowy (1999)

Wachet mit mir, monodram na głos solo (2000)

Logo I na chór mieszany (2000)

Bischen na obój i kontrabas (2000)

Dla Arnolda Schönberga dla grupy śpiewaków-solistów (2000)

Sinfonietta concertante na kontrabas i orkiestrę kameralną (2000-2002)

Logo II na 12-głosowy chór mieszany (2001)

Es is Zeit na baryton i sygnaturkę (2001)

Muzyka Muru Berlińskiego na fortepian (2001)

Melodram na głos męski, fortepian i taśmę (2001)

Nemo na głos męski i obój (2001)

Es muss sein 2 na kwartet smyczkowy, grafika muzyczna (2001)

Wniebogłosy III na 16-osobowy chór solistów (2001)

OM 1 na zespół solistów (2001-2002)

Heiligenstadt dla kontrabasisty-wokalisty (2001-2002)

Na radost’ na głos żeński, męski i instrumenty perkusyjne (2002)

OM 2 na niski głos męski solo (2002)

Do Matki na głos i fortepian (2002)

Magdalenki na fortepian (2002)

Widzenie na głos i fortepian (2002)

Aar na baryton, fortepian i instrumenty perkusyjne (2002)

Na łodzi dla kontrabasisty-wokalisty (2002)

Łzy moje na głos i fortepian (2002)

Bez tytułu F-dur na skrzypce i fortepian (2002)

Psalm 100 na chór mieszany (2002)

Per Petr & Marketa z cyklu "Sceny małżeńskie" na głos męski, żeński i instrumenty perkusyjne (2002)

Soledad sonora na kwartet smyczkowy (2004)

Deux Valses pour Gabriela – Blanc et Noir na fortepian (2005)

Glorietta per coro misto [wspólnie z Aleksandrem Gabrysiem] (2005-2006)

Setkani s plamenem Mistra Jana Husa - rozhovor - modlitba - sen, duet na alt i baryton (2006)

Piccolo prologo per Maestra ed archi (2007)

Dobranoc na głos chłopięcy i orkiestrę smyczkową (2007)

Es muss sein II na kwartet smyczkowy, grafika muzyczna (2007)

Il Cicerone, koncert na kontrabas i smyczki (2007)

Siłę da Pan ludowi swemu – Gloria da chiesa na 16-głosowy chór solistów i perkusję (2008)

Domino – I seria duetów na instrumenty zmienne (2008)

Per oboe e contrabbasso (2008)

Gloria Reformata per coro misto e basso continuo (chór solistów i czterech instrumentalistów - głos biały, szofari beskidzkie instrumenty ludowe - róg pasterski, drumla i inne oraz pozytyw / klawesyn, kontrabas i perkusję) - muzyka teatralizowana (2008/2009)

Syrinx de Lausanne na flet solo (2009)

Trois feuilles du temps retrouvé na klawesyn solo (2009)

Trzy piosenki ludowe na wokalny zespół szkolny (2009)

Rękawiczka Chopina na fortepian dla aktorki-pianistki (2009)

Es musssein III na kwartet smyczkowy i kontrabas (2010)

Syrinx śląska na flet solo (2010)

Con-clavi (Koncert podwójny) na klawesyn, kontrabas i smyczki (2011)

Voyelles de Arthur Rimbaud na baryton, dyrygentkę i mieszany chór solistów (2013)

Tren dla Jana Sztwiertni na głos biały, drumlę, piszczałę pasterską i mieszany chór solistów - akcja teatralizowana (2013)

Pastor Bonus – „Davidi Psalmus XXIII” per voci e strumenti (2013)

Psalm radosny na dwa chóry mieszane (2015)

Salomé-Satz na sopran i kwartet smyczkowy (2016-2017)

Exaudi antico e moderno na dwa głosy solowe, chór mieszany divisi i instrumenty (2019)

Inskrypcja gdańska I na chór mieszany (2020)

Motto na chór mieszany (2020)

Inskrypcja gdańska II na chór mieszany (2022)

Muzyka z Istebnego II na chór mieszany (2022)

Muzyka filmowa

Muzyka do filmu Dlaczego? w reż. Zdzisława Kudły (1979)

Muzyka teatralna

Muzyka do sztuki Smok (1973)

Muzyka do sztuki Zuzanka i utopce (1979-1980)

Bauman-Szulakowska Jolanta, Dziadek Magdalena, Turek Krystyna, Utwory i publikacje członków katowickiego oddziału ZKP, Związek Kompozytorów Polskich – Oddział w Katowicach, Katowice 1994

Turek Krystyna, Spis kompozycji oraz bibliografia prac naukowych i publicystycznych pracowników Instytutu Muzyki Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, Uniwersytet Śląski w Cieszynie, Cieszyn 2003

Dziadek Magdalena, Mika Bogumiła, Kochańska Anna, Musica Polonica Nova na Śląsku, Katowice 2003

Dziadek Magdalena, Gabryś Ryszard, w: Kompozytorzy polscy 1918-2000 (pod red. Marka Podhajskiego), Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk-Warszawa 2005

Muzyka na Śląsku, szkoła śląska, Z Ryszardem Gabrysiem rozmawia Magdalena Dziadek, "Opcje" 2006 nr 1 (marzec), s. 60-64

Matuszek Petr, Ryszard Gabryś: Es muss sein II for string orchestra, Il Cicerone per cotrabbasso e 12 stromenty ad arco, „Hudebni Rozhledy”, Praha nr 7/2010, s. 50-51

Naglik-Górniok Alina, Ryszard Gabryś – życie wypełnione muzyczną pasją. Rozmowy z kompozytorem, w: Wartości z muzyce, t. IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2012

Gabryś Ryszard Aleksandryny na 2 kontrabasy dla 1 odtwórcy, wyk. Aleksander Gabryś. ZPR Records, ZCD-036 (1998)

Gabryś Ryszard Andie Freude dla kontrabasisty-śpiewaka, Il Cicerone na kontrabas i 12 instrumentów smyczkowych, wyk. Aleksander Gabryś - kontrabas, głos, Orkiestra Camerata Silesia, dyr. Małgorzata Kaniowska. w: Bassolo. Contrabass Music XX & XXI centuries. DUX 0800, 0801 (2010)

Gabryś Ryszard & Gabryś Aleksander Music for strings, wyk. Aleksander Gabryś, Orkiestra CamerataSilesia, dyr. Małgorzata Kaniowska. Acte Prėalable AP 0228 (2009)