-
Kompozytor, Muzykolog, Wykonawca
kompozytor, pedagog, krytyk muzyczny, publicysta i pisarz; ur. 7 marca 1911, Warszawa; zm. 27 września 1991, tamże. Studiował w Konserwatorium Warszawskim, uzyskując dyplomy z teorii muzyki (1934) i kompozycji (1937) w klasach Kazimierza Sikorskiego oraz z fortepianu (1937) w klasie Jerzego Lefelda. Odbył też dwuletnie studia z zakresu polonistyki i roczne – filozofii na Uniwersytecie Warszawskim (1929-31). W latach 1938-39 pogłębiał studia kompozytorskie w Paryżu. Podczas okupacji uczestniczył w tajnym życiu muzycznym. W 1945 założył pismo "Ruch Muzyczny", którego był redaktorem naczelnym do 1948. W latach 1945-49 wykładał przedmioty teoretyczne w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie.
Obok działalności kompozytorskiej uprawiał działalność publicystyczną (m.in. od 1945 pisał felietony w "Tygodniku Powszechnym"), a także krytykę i publicystykę muzyczną. Jest autorem wielu książek o tematyce muzycznej oraz utworów literackich publikowanych w kraju i za granicą (również pod pseudonimami Teodora Klona i Tomasza Stalińskiego). W latach 1957-65 był posłem na Sejm PRL. W latach 1973-78 odbywał podróże zagraniczne m.in. po Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Francji, Anglii, Włoszech, Skandynawii, gdzie wygłaszał odczyty na tematy związane z kulturą polską.
Stefan Kisielewski jest laureatem II nagrody na Festiwalu Muzyki Polskiej w 1955 za Koncert na orkiestrę kameralną (1949), I nagrody na konkursie na pieśń Mickiewiczowską w 1955 za Bakczysaraj w nocyna głos i fortepian (1955), Nagrody Muzycznej Miasta Krakowa w 1956, Nagrody Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku w 1973, Nagrody im. Andrzeja Struga w Warszawie w 1979, Nagrody Związku Kompozytorów Polskich w 1982, Nagrody Fundacji Schmidheinystiftung w St. Gallen w 1983 za całokształt twórczości oraz prywatnej nagrody publicystycznej im. Adolfa Bocheńskiego w 1988.
Twórczość
Stefan Kisielewski to jedna z najbarwniejszych postaci polskiej sceny muzycznej. Twórczość kompozytorska stanowiła tylko jeden z wielu nurtów jego publicznej aktywności. Zajmował się także pracą literacką, publicystyczną i dziennikarską, był działaczem społecznym i politycznym. We wszystkich dziedzinach zajmował bezkompromisowe stanowisko, narażając się na represje komunistycznych władz, łącznie z pobiciem przez tak zwanych „nieznanych sprawców”. Usunięty został z Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie, gdzie wykładał przedmioty teoretyczne. Zlikwidowano na pewien czas pismo „Ruch Muzyczny”, którego był założycielem i redaktorem naczelnym. Wykluczono go z Sejmu, gdzie był posłem koła katolickiego „Znak”. Zakazano mu publikacji felietonów w katolickim „Tygodniku Powszechnym”. Swoje książki musiał wydawać pod pseudonimem w podziemnym obiegu. Jednak mimo wszelkich szykan był prawdziwym autorytetem. Na tekstach Stefana Kisielewskiego wychowywali się młodzi dziennikarze i publicyści. Jego głos liczył się w środowisku opozycyjnych ekonomistów i podziemnych działaczy niepodległościowych.
Muzyka Kisielewskiego była na estradach filharmonicznych niemal nieobecna, zarówno ze względów politycznych, jak i z powodu konserwatyzmu neoklasycznej stylistyki, której kompozytor pozostawał wierny w całej swojej twórczości. Kisielewski traktował muzykę jako sztukę autonomiczną, a proces twórczy widział jako wielopłaszczyznową organizację dźwięków. Odrzucał wszelkie treści pozamuzyczne i estetykę romantyczną. Komponował utwory o wyrazistej formie, stosując często klasyczne schematy formalne. Jego język dźwiękowy łączy tradycyjną tonalność z nowoczesną atonalnością. Charakterystyczny jest duży ładunek humoru i autoironii zawarty w tej muzyce, co odpowiada dobrze osobowości kompozytora - człowieka o błyskotliwej inteligencji i przekornym dowcipie. W ostatnich latach muzyka Kisielewskiego grana jest częściej - coraz wyraźniejszy staje się jej ponadczasowy charakter. Sporym powodzeniem cieszy się zwłaszcza ostatni utwór, ukończony tuż przed śmiercią kompozytora - Koncert fortepianowy.
Kompozycje
Kwartet smyczkowy (1935)
Symfonia nr 1 (1939)
Danse vive na fortepian (1939)
Sześć preludiów i fug na fortepian (1943)
Toccata na fortepian (1944)
Serenada [wersja I] na fortepian (1945)
Koncert na orkiestrę kameralną (1949)
Rapsodia wiejska na orkiestrę kameralną (1950)
Symfonia nr 2 (1951)
Capriccio rustico na fortepian (1952)
Pięć pieśni do słów K. I. Gałczyńskiego na głos i fortepian (1952)
Siedem pieśni do słów K. I. Gałczyńskiego na głos i fortepian (1952-54)
Mała uwertura na orkiestrę kameralną (1953)
Intermezzo na klarnet i fortepian (1953)
Suita na obój i fortepian (1954)
Moto perpetuo na fortepian (1954)
Suita na fortepian (1955)
Perpetuum mobile na małą orkiestrę symfoniczną (1955)
Bakczysaraj w nocy na głos i fortepian (1955)
Capriccio energico na skrzypce i fortepian (1956)
Symfonia na 15 wykonawców (1961)
Suita na flet i klarnet (1961)
System doktora Smoły i profesora Pierza balet-pantomima (1962)
Divertimento na flet i orkiestrę kameralną (1964)
Podróż w czasie na orkiestrę smyczkową (1965)
Sygnały sportowe uwertura na wielką orkiestrę symfoniczną (1966)
Wesołe miasteczko balet (1968)
Spotkania na pustyni dla 10 wykonawców (1969)
Dialogi na 14 instrumentów (1970)
Cosmos I na wielką orkiestrę symfoniczną (1970)
Sonata na klarnet i fortepian (1972)
Serenada [wersja II] na fortepian (1974)
Symfonia w kwadracie (1974-78)
Koncert fortepianowy (1980-91)
Impresja kapryśna na flet solo (1982)
Trzy sceny burzliwe na fortepian (1983)
Mała rapsodia na klarnet i fortepian (1984)
Scherzo na fagot i fortepian (1988)