Pomysł stworzenia Festiwalu Muzycznego Polskiego Radia powstał w roku 1996 z potrzeby szczególnego uczczenia rocznicy śmierci Karola Szymanowskiego. Jego inicjatorką była Elżbieta Markowska, która nad formułą festiwalu i jej realizacją współpracowała z Michałem Bristigerem i Grzegorzem Michalskim. Intencji powołania imprezy do życia towarzyszyła świadomość, że – jak twierdzi Markowska w jednym z wywiadów udzielonych na łamach „Ruchu Muzycznego” - „Polskie Radio nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału artystycznego i organizacyjnego, a jest to instytucja mająca zespół wybitnych fachowców, utrzymująca zespoły muzyczne – chór oraz trzy orkiestry, działające zarówno w Warszawie, jak innych ośrodkach”.
Każda z edycji festiwalu eksponuje postać jednego - najczęściej polskiego - wybitnego kompozytora. W 1997 roku był to Karol Szymanowski - Szymanowski i jego Europa, w 1998 roku Mieczysław Karłowicz – Pokrewieństwa z wyboru, w 1999 – Fryderyk Chopin – Chopin ’99 – źródła i konteksty, w 2000 – Jan Sebastian Bach – Bach Tysiąclecia, a w roku 2001 - Witold Lutosławski. Kolejna szósta edycja imprezy w 2003 roku została poświęcona Stanisławowi Moniuszce - Romantyczne Ojczyzny Stanisława Moniuszki, a jedną z głównych jej atrakcji było wykonanie operetki Beata – ostatniego utworu Moniuszki, zachowanego w postaci wyciągu fortepianowego, zinstrumentowanego przez Krzysztofa Baculewskiego. Siódmy festiwal w 2004 roku odbywał się pod tytułem Paryżanie - sześć koncertów festiwalowych wypełniły dzieła nie tylko kompozytorów francuskich, ale także polskich, którym bliskie były związki z Paryżem: Antoniego Szałowskiego, Michała Spisaka, Aleksandra Tansmana, Stefana Kisielewskiego, Grażyny Bacewicz, Feliksa Łabuńskiego, Romana Palestra, Romana Maciejewskiego i Piotra Perkowskiego. Ósma edycja festiwalu w 2005 roku w związku z przypadającym jubileuszem 80-lecia Polskiego Radia zatytułowana została 80 lat na antenie. Dziewiąty festiwal w roku 2006, nawiązując do rozpoczynającego się w połowie października XIII Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego, odbywał się natomiast pod hasłem Prolog Wielkiego Konkursu - Wieniawski i przyjaciele, mistrzowie i kontynuatorzy.
Organizatorzy, realizując założoną formułę festiwalu, starają się przede wszystkim zwrócić uwagę na kontekst europejski twórczości danego kompozytora, a także odkrywać nowe wartości polskiej muzyki i wprowadzać polskich twórców na międzynarodowe forum muzyczne. Promocji tej służy przede wszystkim współpraca z Europejską Unią Radiową, za pośrednictwem której koncerty festiwalowe transmitowane są do dwudziestu krajów europejskich oraz do Kanady i Australii.
Festiwalowi towarzyszą wydawnictwa książkowe, które ukazują się w polskiej i angielskiej wersji językowej. Odgrywają one dużą rolę w promocji muzyki polskiej. Zawierają – oprócz programu koncertów, komentarzy i not biograficznych – także teksty o kompozytorze, o epoce, w której żył i tworzył oraz dokumentację nagrań Polskiego Radia.
Koncerty festiwalowe odbywają się w Studiu Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie. Biorą w nich udział wszystkie orkiestry Polskiego Radia: Narodowa Orkiestra Symfoniczna, Polska Orkiestra Radiowa i Orkiestra Kameralna „Amadeus” kierowana przez Agnieszkę Duczmal oraz - gościnnie - orkiestra „Sinfonia Varsovia”.