Międzynarodowy Festiwal "Wratislavia Cantans" powstał w 1966 roku z inicjatywy dyrygenta Andrzeja Markowskiego, ówczesnego dyrektora Państwowej Filharmonii we Wrocławiu. Prowadził on festiwal przez 12 lat, podczas których na koncertach wykonany został cały szereg arcydzieł muzyki oratoryjnej (Monteverdiego, Bacha i Händla), muzyka dawna, prezentowana w zabytkowych salach kościelnych i muzealnych oraz oratoryjne nowości kompozytorów polskich i zagranicznych, jak
Pasja Krzysztofa Pendereckiego, czy
Joanna d'Arc na stosie Artura Honeggera. W jedenaście lat później funkcję dyrektora festiwalu objął inny znakomity dyrygent - Tadeusz Strugała. Rozwinął on festiwal pod różnymi względami, m.in. wydłużając czas trwania imprezy, przez co umożliwił osobne eksponowanie poszczególnych wątków tematycznych festiwalu, np. tworząc "Dni" poświęcone muzyce etnicznej wybranych krajów (Japonii, Indii, Turcji, USA), czy też wybranych religii (np. żydowskiej, prawosławnej) lub regionów Europy (andaluzyjskiego flamenco). Rozbudował też dział edukacyjny festiwalu dołączając do akcji Wyższej Szkoły Muzycznej (sesje naukowe, kursy interpretacji muzyki oratoryjnej) bardzo cenne Akademie Festiwalowe, poświęcone muzyce najmniej znanej, prowadzone przez wybitnych naukowców.
Szczególną zasługą Tadeusza Strugały stało się nadanie Wratislavii Cantans oficjalnego statusu festiwalu
międzynarodowego - w 1978 roku została wpisana na listę Europejskiego Stowarzyszenia Festiwali Muzycznych w Genewie. Ten doniosły fakt przypieczętował wysoką rangę wrocławskiego festiwalu. Dyrektor ten miał przez cały czas tendencję do łączenia muzyki z innymi sztukami - włączał w festiwal liczne wystawy, wprowadzał filmy o tematyce muzycznej. W końcu w roku 1995 zmienił formułę festiwalu oratoryjnego dodając do jego tradycyjnej nazwy "Wratislavia Cantans" podtytuł
Muzyka i sztuki piękne. Odtąd zaczęły się pojawiać się na "Wratislavii" nowe typy imprez o nazwie
Koncert-Wernisaż.
W 1996 roku, w 30 rocznicę istnienia festiwalu w uznaniu jego znaczenia jaką odgrywa w polskiej kulturze, powstał pomysł usamodzielnienia imprezy. Została powołana Państwowa Instytucja Kultury pod nazwą Międzynarodowy Festiwal "Wratislavia Cantans", a jej dyrektorem generalnym została Lidia Geringer d'Oedenberg, która na tym stanowisku pozostawała do września 2005 roku. Zadaniem nowej instytucji stało się organizowanie jednego z największych festiwali w Polsce, pozyskiwanie środków finansowych na realizację zamierzeń artystycznych oraz wydawniczych. Będąc członkiem zarządu Europejskiego Stowarzyszenia Festiwali Lidia Geringer d'Oedenberg bardziej związała "Wratislavię" z innymi festiwalami organizując wymianę artystyczną między nimi. Rozszerzyła też zasięg oddziaływania festiwalu urządzając koncerty nie tylko we Wrocławiu, lecz także w wielu innych miastach regionu. W ustalaniu programów poszczególnych edycji "Wratislavii Cantans" dyrektorkę wspomagało trzech kolejnych dyrektorów artystycznych: Ewa Michnik (1998-2001), Mariusz Smolij (2003) i Jan Latham-Koenig (2005). Zastając formułę "Muzyka i sztuki piękne" Lidia Geringer d'Oedenberg poszerzyła repertuar festiwalowy o sztukę baletową, o opery w wersji koncertowej, bądź też filmowej, jak również o dzieła instrumentalne. Rezygnując z podtytułu "Muzyka i Sztuki Piękne" w roku 1999 położyła ponownie większy nacisk na muzykę wokalną (zgodną z mianem "Wratislavia Cantans") sprowadzając do Wrocławia najwybitniejszych śpiewaków i śpiewaczki, jak: Barbara Hendricks, Cecilia Bartoli, David Daniels, Derek Lee Ragin, Renée Fleming, Juan Diego Florez, Violeta Urmana, czy Joseph Calleja.
We wrześniu 2005 roku dyrekcję festiwalu objął Andrzej Kosendiak, pełniący również funkcję dyrektora naczelnego Filharmonii Wrocławskiej, który zaprosił do współpracy Paula McCreesha. W dniu 15 maja 2006 roku rozpoczął się nowy etap w dziejach Festiwalu. Powstała nowa instytucja -
Narodowe Forum Kultury, w skład której wchodzą Miedzynarodowy Festiwal "Wratislavia Cantans", Filharmonia im. W. Lutosławskiego, Opera Wrocławska oraz Akademia Muzyczna im. K. Lipińskiego.
Organizatorzy festiwalu zajmują się edycją filmów, książek i płyt CD. W swoim katalogu wydawniczym posiadają kilkanaście płyt kompaktowych, m.in.:
- Krzysztof Penderecki Jutrznia (wyk.: Jadwiga Gadulanka, Vita Nikolajenko, Piotr Kusiewicz, Radosław Żukowski, Gennadij Bezzubienkov, Chór Filharmonii Narodowej, Orkiestra MDR z Lipska pod dyrekcją Krzysztofa Pendereckiego);
- Krzysztof Penderecki Credo (wyk.: Bożena Harasimowicz-Haas, Izabela Kłosińska, Ewa Marciniec, Adam Zdunikowski, Piotr Nowacki, Chór i Orkiestra Filharmonii Narodowej, Warszawski Chór Chłopięcy pod dyrekcją Kazimierza Korda);
- Karl Ditters von Dittersdorf Giobbe (wyk.: Markus Schafer, Simone Kermes, Beat Duddeck, Bernhard Scheffel, Ekkehard Abele, Linda Perillo, Chór Kameralny "Rheinische Kantorei", Orkiestra Barokowa "Das Kleine Konzert" pod dyrekcją Hermanna Maxa);
- Wojciech Kilar Tryptyk: Bogurodzica, Angelus, Exodus (wyk.: Chór Filharmonii Narodowej w Warszawie, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Izabela Kłosińska - sopran, Antoni Wit - dyrygent, Henryk Wojnarowski - przygotowanie chóru);
- Kroniki 32, 33 i 34 Międzynarodowego Festiwalu "Wratislavia Cantans",
płyty CD-ROM i DVD z pełnym multimedialnym archiwum festiwalu, kasety video oraz dwa albumy fotograficzne:
- Wratislavia Cantans w zabytkach Wrocławia i Dolnego Śląska;
- Spojrzenia na festiwal.
"Wratislavia Cantans" jest członkiem prestiżowego Europejskiego Stowarzyszenia Festiwali (EFA) mającego swą siedzibę w Genewie, a także - od 1998 roku - członkiem International Society for Performing Arts Foundation w Nowym Jorku (ISPA). Ponadto w 1999 roku był jednym ze współzałożycieli Reseau Europeen pour la Music Ancienne w Paryżu (REMA). Wszystkie te działania owocują wzajemną współpracą i wymianą kulturową, przyczyniając się do promocji polskiej kultury na świecie. W roku 2000 "Wratislavia Cantans" została wybrana przez Ministerstwo Kultury do realizacji prezentacji polskiej muzyki za granicą w ramach Festiwalu "Europalia Polska 2001" odbywającego się w krajach Beneluksu i północnej Francji.