Fundacja "Pogranicze" - Ośrodek "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów"

Fundacja "Pogranicze" powstała w maju 1990 roku. W styczniu 1991 roku został powołany przez Wojewodę Suwalskiego Ośrodek "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" z siedzibą w Sejnach. Sejny to miasteczko pogranicza, w którym zachowały się materialne i duchowe ślady dziedzictwa przeszłości. Sama architektura mówi o tym wiele: centralne ulice z Białą Synagogą i dawną szkołą talmudyczną (dzisiaj Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza) przypominają o obecności Żydów, mały kościółek ewangelicki - o bytności protestantów, górująca nad miastem bazylika z grobem biskupa i poety Antanasa Baranauskasa - o współobecności Polaków i Litwinów, która tworzy również rzeczywistość dzisiejszych Sejn. Okolice pełne są śladów Rosjan-staroobrzędowców, a jeżeli poprowadzimy drogi dalej na wschód i południe, wkroczymy w jeszcze rozleglejsze obszary przenikania się kultur: osiedla Karaimów, Tatarów i Cyganów, całą Białoruś i Ukrainę. Rozglądając się z Sejn dookoła widzi się Europę Środkowo-Wschodnią. Chcąc sięgnąć do rodzinnego dziedzictwa, rozwiązywać tutejsze problemy i być rzeczywistym gospodarzem, trzeba wzrokiem sięgać daleko, uwagą obdarzać sąsiedztwo i drzwi do swego domu pozostawiać otwarte. Dlatego cały obszar naszej części Europy stał się naturalną przestrzenią działania "Pogranicza".
Część działań realizowanych przez "Pogranicze" ma charakter codziennej, ciągłej pracy:

• Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza,
• Klasa Dziedzictwa Kulturowego,
• Teatr Sejneński,
• Kapela Klezmerska,
• Galeria "Papuciarnia",
• Wydawnictwo Pogranicze.

W Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza gromadzone są książki, filmy, nagrania muzyczne, fotografie, stare pocztówki z obszaru Europy Środkowo-Wschodniej. W dużej mierze w oparciu o to Centrum wydawane jest pismo "Krasnogruda", książki z serii "Biblioteka Krasnogrudy" oraz "Meridian", przygotowywane są seminaria i inne projekty.
Inne działania mają charakter cyklicznych projektów realizowanych raz lub kilka razy w roku:

• Człowiek pogranicza,
• "Pamięć starowieku",
• "Spotkanie innego",
• "Środkowoeuropejskie Forum Kultury" (spotkania intelektualistów i twórców kultury),
• "Cygańska Wioska Artystyczna",
• "Europejska Szkoła Pogranicza",
• "Otwarte Regiony Europy Środkowo-Wschodniej " (prezentacje regionów wielokulturowych, dotychczas Bośnia, Bukowina, Spisz),
• "Camera Pro Minoritate" (przegląd filmów dokumentalnych i magazynów mniejszości narodowych),
• "Café Europa".

Projekt Człowiek pogranicza tworzony jest z myślą o upowszechnianiu idei i etosu "pogranicza" poprzez możliwie bogatą prezentację sylwetki twórczej i postawy życiowej wybitnego twórcy kultury. Tytuł "człowieka pogranicza" przyznawany jest wybranemu przez Fundację Środkowoeuropejczykowi, który swym życiem i twórczością szczególnie przyczynił się do spopularyzowania etosu pogranicza, a więc postawy tolerancyjnej i otwartej, ze zrozumieniem i szacunkiem odnoszącej się do odmienności innych, przełamującej stereotypy i uprzedzenia, budującej mosty zbliżenia pomiędzy ludźmi różnych narodowości i religii. Przyznanie takiego tytułu nie oznacza nagrody w materialnej postaci. Oznacza wysiłek popularyzacji jego dzieła poprzez publikację książek, organizację wystaw, spotkań autorskich i innych prezentacji artystycznych. Kulminacyjnym wydarzeniem tego projektu w ciągu roku są trzydniowe międzynarodowe spotkania poświęcone wybranemu twórcy, z udziałem osób, które przyjeżdżają by przedstawić różne aspekty życia i twórczości "człowieka pogranicza", bądź też zaprezentować jemu poświęcone własne dzieła artystyczne.
W roku 1999 "Człowiekiem pogranicza" został wybrany Jerzy Ficowski.
W roku 2001 tytuł "Człowieka pogranicza" otrzymał Tomas Venclova.
W roku 2003 tytuł "Człowieka pogranicza" przyznano Arvo Partowi.