Stowarzyszenie Autorów ZAiKS

Stowarzyszenie Autorów ZAiKS zostało założone (jako Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych) w 1918 roku w Warszawie z inicjatywy grupy autorów i kompozytorów muzyki rozrywkowej. Jest jedną z pierwszych na świecie organizacji profesjonalnie zajmujących się ochroną praw autorskich. Założyciele ZAiKS-u nawiązali kontakty z innymi tego typu organizacjami na świecie, m.in. z Association Litteraire et Artistique Internationale (ALAI) z siedzibą w Paryżu. W 1926 roku na wniosek stowarzyszenia podczas międzynarodowego zjazdu organizacji autorskich w Paryżu utworzono Confederation Internationale des Societes de Auteurs et Compositeurs (CISAC). ZAiKS od początku ściśle z nią współpracował, a w jej zarządzie zasiadali członkowie i prezesi polskiej organizacji (m.in. Kazimierz Wroczyński, Jerzy Boczkowski, Jan Brzechwa, Karol Małcużyński i Walery Jastrzębiec-Rudnicki). Ponadto od 1929 roku ZAiKS współpracuje z międzynarodową organizacją nagrań mechanicznych Bureau International des Edition Mecaniques (BIEM). Działalność stowarzyszenia przerwała II wojna światowa. Wznowiono ją dopiero w 1946 roku, a stowarzyszenie przyjęło nazwę Związek Autorów, Kompozytorów i Wydawców ZAiKS. Od 1958 roku do dziś jego siedzibą jest Pałac Daniłłowiczowski zwany Domem pod Królami albo Biblioteką Załuskich. Dzisiejsze Stowarzyszenie Autorów ZAiKS kontynuuje europejskie tradycje rozumienia praw autorskich, nadal pielęgnuje międzynarodowe kontakty oraz sprawuje opiekę materialną i socjalną nad twórcami, którzy powierzyli mu swoje utwory. Jest największą polską organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Ze światem wiąże go ponad sto umów o wzajemnej reprezentacji repertuarowej zawartych ze wszystkimi znaczącymi organizacjami zarządzającymi prawami autorskimi w sumie na ponad 14 milionów utworów. ZAiKS jest organizacją typu not for profit, czyli organizacją, której statutowym celem działania nie jest wypracowanie zysku. Odbiera on od użytkowników należne twórcy wynagrodzenie i po potrąceniu kosztów administracyjnych związanych z inkasem i podziałem tych kwot, przekazuje przypadające mu honorarium autorskie. Oprócz głównej siedziby w Warszawie ZAiKS posiada również 13 oddziałów terenowych: w Białymstoku, Bydgoszczy, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Sopocie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu i – dla okręgu mazowieckiego – również w Warszawie.