Koncert na wielką orkiestrę symfoniczną, Bacewicz Grażyna

Koncert na wielką orkiestrę symfoniczną ukończony został w 1962 roku. Grażyna Bacewicz pracowała nad nim jednak kilka lat, od 1959 roku. Kompozytorka dokonała w utworze syntezy idei tradycyjnej budowy (cykl sonatowy o logicznie i jasno rozplanowanych fazach) z nowymi tendencjami w zakresie kształtowania brzmienia przy pomocy nowatorskich środków techniki kompozytorskiej. Różnorodne efekty kolorystyczne osiągnęła zmienną fakturą, układami harmonicznymi, specjalną artykulacją i figurami rytmicznymi, a także zestawieniami barw instrumentów. Powstała w ten sposób kompozycja dynamiczna, skontrastowana pod względem wyrazowym, ale i precyzyjnie skonstruowana.
Koncert składa się z czterech części, ściśle ze sobą powiązanych – zakończenie finału nawiązuje do początkowego, żywiołowego Allegra, wiążąc całość jakby klamrą. Środkowe ogniwa to mieniące się barwami Largo oraz niezwykle zróżnicowane pod względem rytmicznym Vivo, w którym odnajdziemy również charakterystyczną dla kompozycji figurę – ostinata czelest i harf o przeciwnych ruchach.
Koncert na wielką orkiestrę symfoniczną dedykowała Grażyna Bacewicz jego pierwszemu wykonawcy – Witoldowi Rowickiemu, który poprowadził prawykonanie 17 września 1962 roku podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Grała Orkiestra Filharmonii Narodowej. Zespół ten pod batutą tego samego dyrygenta dokonał nagrania utworu, które ukazało się na płycie długogrającej Polskich Nagrań (Muza SXL 0274), a następnie w wersji cyfrowej Olympii (OCD 311). Partytura kompozycji ukazała się drukiem w 1963 roku, wydana przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Małgorzata Gąsiorowska, autorka monografii kompozytorki, podsumowując opis dzieła Bacewicz napisała:

„Koncert na wielką orkiestrę symfoniczną można śmiało nazwać apoteozą orkiestry i brzmienia - «tak złączone są w nim żywioły». Dziwi mała stosunkowo popularność tego dzieła na estradach koncertowych, dzieła dającego możliwość popisu wielu instrumentalistom, wymagającego wszakże ogromnej dyscypliny ze strony dyrygenta, jak i całego zespołu.” (Małgorzata Gąsiorowska Bacewicz, PWM, Kraków 1999, s. 343)
 

Anna Iwanicka-Nijakowska