Penthesilea op. 18, Szymanowski Karol

Pieśń Penthesilea op. 18 do słów fragmentu dramatu homeryckiego Achilleis Stanisława Wyspiańskiego napisał Karol Szymanowski w lutym 1908 roku podczas pobytu w Nervi koło Genui we Włoszech, na zamówienie komitetu powstałego dla uczczenia pamięci zmarłego w 1907 roku Wyspiańskiego. Po raz pierwszy została zaprezentowana publiczności 20 marca 1910 roku we Lwowie w interpretacji siostry kompozytora – Stanisławy Korwin-Szymanowskiej i orkiestry pod batutą Grzegorza Fitelberga. W dwa lata później, w 1912 roku Szymanowski przeinstrumentował pieśń na nowo.
Pieśń Penthesilea posiada formę lirycznego monologu umierającej amazonki, skierowanego do Achillesa. Utwór zdradza tym samym zainteresowanie kompozytora antykiem i kulturą starożytną (Szymanowski wielokrotnie odwiedzał Włochy, które uznawał za swój ulubiony kraj), chociaż krytycy wskazują także na inny rodzaj inspiracji –
„Bohaterka mitu homeryckiego w ramionach Erosa i Thanatosa była zapewne dla samego Szymanowskiego idealnym ucieleśnieniem odwiecznego poetyckiego toposu życia (miłości) i śmierci (bólu)” (Maciej Gołąb „Pentezilea” na sopran i orkiestrę Szymanowskiego, w: Pieśń w twórczości Karola Szymanowskiego i jemu współczesnych. Studia pod redakcją Zofii Helman, Musica Iagellonica, Kraków 2001, s.91).
Muzyka pieśni utrzymana została w stylu późnoromantycznym, nasuwającym skojarzenia z dramatami Ryszarda Wagnera, z dominującą rolą chromatyki.
Za życia kompozytora utwór nie został nigdy wydany; pierwszej edycji nutowej doczekał się dopiero w 1977 roku. Rzadko wykonywany posiada także niewiele rejestracji fonograficznych. Do ostatnich należy nagranie w interpretacji Romany Owsińskiej i Orkiestry Filharmonii Katowickiej pod dyrekcją Karola Stryi, które ukazało się w 1990 roku na płycie wytwórni Marco Polo.