Pieśni op. 2 do wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera są najwcześniejszym znanym zbiorem pieśni Karola Szymanowskiego. Pochodzą z lat 1900-1902, a dedykowane zostały siostrze Stanisławie Szymanowskiej, w przyszłości sławnej śpiewaczce i wybitnej interpretatorce pieśni brata (nr 1 -
Daleko został cały świat), ciotecznemu bratu Feliksowi Zbyszewskiemu (nr 2 -
Tyś nie umarła) i „Pani Bubie [Marii] Grossmannowej”* (nr 3 -
We mgłach, nr 4 -
Czasem, gdy długo na pół sennie marzę, nr 5 -
Słyszałem ciebie i nr 6 -
Pielgrzym).
Mimo, iż sam kompozytor niegdyś wyraził się o nich jako „nic ciekawego” (Karol Szymanowski. Korespondencja, Tom I: lata 1903-1919, s. 245, list z 4 XII 1910 do Zdzisława Jachimeckiego, oprac. Teresa Chylińska, PWM, Kraków 1982), to jednak
Pieśni op. 2 przykuwają uwagę lirycznym nastrojem wyrażonym ciemnymi barwami i oszczędnymi środkami ekspresji oraz charakterystyczną harmoniką, środkami idealnie współgrającymi z pesymistyczną i melancholijną aurą tekstów Tetmajera.
Wartość dzieła docenili również potomni. A świadczy o tym choćby kilka wydań nutowych, także w zbiorach zagranicznych, transkrypcja Tadeusza Maklakiewicza na chór mieszany z fortepianem, wiele interpretacji oraz nagrań (m.in. w wykonaniu Marii Drewniakówny i Jerzego Lefelda, Wiktora Brégy i Wandy Klimowiczowej, czy – jedno z ostatnich, z 2004 roku, wydane przez Channel Classics – Piotra Beczały i Reinild Mees).
Anna Iwanicka-Nijakowska
* Dom Grossmanów: Ludwika (współzałożyciela firmy Herman i Grossman, mającej przedstawicielstwo fabryki fortepianów Bechsteina), a potem także jego syna – męża Marii (Buby) z domu Sawrynowicz stanowił jeden z ośrodków życia muzycznego Warszawy, w którym odbywały się spotkania muzyczne z udziałem przybywających do stolicy na występy słynnych artystów.