Napisane jesienią 1909 roku
Pieśni op. 20 to drugi cykl – po
Czterech pieśniach op. 11 – skomponowany do tekstów „wielkiego poety przyjaciela Tadeusza Micińskiego”, którego pamięci zostały także dedykowane. Tym razem kompozytor sięgnął po kilka fragmentów poezji, wyjętych z różnych wierszy pochodzących z tomu
W mroku gwiazd (pieśń nr 1
Na księżycu czarnym, pieśń nr 3
Pachną mi dziwnie twoje złote włosy,
pieśń nr 5
Z maurytańskich śpiewnych sal i pieśń nr 6
Na pustej trzcinie z cyklu
Strąceni z niebiosów, pieśń nr 2
Święty Franciszek mówi z cyklu
Białe róże krwi, pieśń nr 4
W mym sercu z cyklu
Noce polarne). W tekstach dokonał przy tym także zmian i skrótów tak, by przystosować je jak najlepiej do własnej wizji dzieła słowno-muzycznego i nadać pieśniom osobisty, indywidualny charakter. Poezję Micińskiego, przenikniętą motywami rezygnacji i niemocy, niespełnionej miłości i tęsknoty, samotności i tragicznego losu, wyraził Szymanowski muzyką pełną wewnętrznej ekspresji, o harmonice wykraczającej poza późny romantyzm (z mocno zaakcentowaną chromatyką tristanowską) i gęstej, linearnej fakturze fortepianowej. W pieśniach o tematyce bliskiej erotyce (nr 3 i 5) pojawia się ponadto delikatny koloryt orientalny, zwiastujący późniejsze
Pieśni miłosne Hafiza op. 24 i
op. 26.
Pieśni op. 20 należały do ulubionych pieśni Szymanowskiego, który często je wykonywał wspólnie z siostrą, Stanisławą Korwin-Szymanowską. W 1912 roku w jednym z listów do Stefana Spiessa napisał:
„Zaczynam teraz przygotowywać do druku ulubiony mój ostatni cykl pieśni Micińskiego (Śty Franciszek etc.)” (Karol Szymanowski. Korespondencja, Tom I: lata 1903-1919, s. 364, list z 18 XII 1912 do Stefana Spiessa, oprac. Teresa Chylińska, PWM, Kraków 1982).
Po raz pierwszy zostały wydane drukiem w 1925 roku przez wydawnictwo Gebethner i Wolff z tekstem w wersji polskiej, francuskiej i niemieckiej. W 2004 roku Sześć pieśni Szymanowskiego dla holenderskiej firmy Channel Classics nagrała na płytę Urszula Kryger i Reinild Mees.
Anna Iwanicka-Nijakowska