Uwertura koncertowa E-dur op. 12, Szymanowski Karol

Uwertura koncertowa E-dur op. 12 powstała w latach 1904-05. Kilka lat później, w latach 1912-13 Karol Szymanowski z pomocą Grzegorza Fitelberga przeinstrumentował ją na nowo. Prawykonanie pierwszej wersji utworu odbyło się podczas historycznego dla muzyki polskiej wydarzenia – na pierwszym koncercie „Młodej Polski w muzyce” (Spółki Nakładowej Młodych Kompozytorów Polskich) dnia 6 lutego 1906 roku w Warszawie w interpretacji Orkiestry Filharmonii Warszawskiej pod batutą Fitelberga. Druga wersja Uwertury została wykonana po raz pierwszy w Wiedniu, 13 marca 1913 roku przez Orkiestrę Tonkünstlerverein pod dyrekcję Oskara Nedbala.

Napisaną w stylu wagnerowsko-straussowskim kompozycję charakteryzuje ogromna ekspresja, siła brzmienia i rozmach w zakresie kształtowania szeroko rozwijanych tematów muzycznych. Pierwotnie utwór, wzorem późnoromantycznych dzieł Ryszarda Straussa, posiadał program poetycki (zamieszczony na początku partytury), którym był wstęp do poematu Tadeusza Micińskiego Witeź Włast.

Mimo, iż Uwertura zaliczana jest przez krytyków do dzieł, w których „osobowość twórcza Szymanowskiego nie wypowiedziała się nawet w najmniejszym stopniu” (Tadeusz A. Zieliński Szymanowski. Liryka i ekstaza, PWM, Kraków 1997, s. 45), to jednak cieszy się ona dużą popularnością wśród jej wykonawców. Świadczą o tym choćby liczne rejestracje fonograficzne kompozycji, dokonane przez m.in. Orkiestrę Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego (Polskie Nagrania, Muza – w wersji na płycie długogrającej i CD) i Kazimierza Korda (CD Accord), WOSPR pod batutą Jacka Kaspszyka (kilka wydań EMI), Orkiestrę Filharmonii Śląskiej pod kierownictwem Karola Stryi (Wifon i Marco Polo) i Patricka Fournilliera (nagranie z III Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga w 1987 roku), a także orkiestry zagraniczne – BBC Philharmonic Orchestra pod batutą Vassily’ego Sinaisky’ego (Chandos) oraz London Philharmonic Orchestra pod dyrekcją Leona Botsteina (Telarc).

Anna Iwanicka-Nijakowska