Krupowicz Stanisław - Wariacje pożegnalne na temat Mozarta, Tylko Beatrycze, Prolongement (FMPB CD004)

Publikacja przedstawia trzy utwory czołowego polskiego twórcy muzyki komputerowej – Stanisława Krupowicza, skomponowane na kwartet smyczkowy i elektronikę. Wybór ten obejmuje dzieła powstałe w trzech ośrodkach muzyki elektronicznej. Najwcześniejsze i zarazem najdłuższe (trwają prawie 25 minut) Wariacje pożegnalne na temat Mozarta na amplifikowany kwartet smyczkowy i taśmę z 1986 roku zostały napisane w Centrum Badań Komputerowych w Dziedzinie Muzyki i Akustyki Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii, gdzie kompozycja miała również swoją premierę. W następnym roku zdobyła wyróżnienie podczas VIII Międzynarodowego Konkursu Muzyki Komputerowej im. Irino w Tokio. W programie festiwalu „Warszawska Jesień” z 2006 roku kompozytor tak sam skomentował swój utwór:

„To mój niedoskonały hołd złożony doskonałemu kompozytorowi, który umiał widzieć rzeczy takimi, jakimi są: ani śmieszne, ani tragiczne lub [...] śmieszne i tragiczne zarazem. [...] Zawsze powracam do Mozarta, ilekroć ta trywialna dialektyka zaznacza się zbyt silnie w moim życiu. Tym razem postąpiłem podobnie. Pomogło. Pomogło mi zrozumieć, że gdy cały świat się wali, zawsze pozostaje jeszcze Kyrie eleison.”

W dwuczęściowych Wariacjach odnajdziemy kilka dosłownych cytatów z twórczości wielkiego klasyka – z wspomnianego Kyrie z Requiem d-moll, czy też z Menueta z Eine kleine Nachtmusik, którego fragment stanowi temat wariacji. Wariacyjność w tym przypadku daleka jest jednak od klasycznego rozumienia i polega przede wszystkim na całościowych przeobrażeniach (deformacjach) materiału akustycznego przy pomocy całego spektrum elektroniki.

Kolejna kompozycja prezentowana na płycie – Tylko Beatrycze na amplifikowany kwartet smyczkowy i taśmę – napisana została w 1988 roku na zamówienie centrum „Third Eye” w Glasgow na festiwal „Polish Realities”. Krupowicz zastosował tu podobną technikę wariacyjną, co w poprzednim utworze. Materiałem wyjściowym dla skonstruowania warstwy elektronicznej kompozycji tym razem stał się recytowany przez Dorotę Kwiatkowską-Rae fragment wiersza Jana Lechonia.

Płytę zamyka jeden z najnowszych utworów Krupowicza – Prolongement na kwartet smyczkowy i komputer z 2009 roku, dedykowany Kwartetowi Śląskiemu. Kompozytor potraktował tu komputer jako równorzędny instrument zespołu (tytułowe przedłużenie kwartetu?). Całość rozwija się na zasadzie łuku – stopniowego wzrastania intensywności brzmienia, a następnie jego wygaszania.

Anna Iwanicka-Nijakowska (2013)