Szymanowski Karol, Szymański Paweł / Akademos (PRKCD 084)

„Niniejsze wydawnictwo dokumentuje wielkie i istotne otwarcie polskiej >>kwartetowości<< dwudziestowiecznej za sprawą obu Kwartetów Karola Szymanowskiego i znak >>podjęcia sprawy<< po latach, a dokładnie w stulecie urodzin twórcy Harnasiów. To symboliczne, że Dwa Kwartety Karola Szymanowskiego mają swe dopełnienie w Dwóch utworach Pawła Szymańskiego (ur. 1954).” - napisał Andrzej Chłopecki w omówieniu dołączonym do płyty, wydanej w roku 2007 - Roku Karola Szymanowskiego.

I Kwartet smyczkowy C-dur op. 37 został napisany jesienią 1917 roku, w jednym z najtrudniejszych okresów życia Szymanowskiego - po opuszczeniu Tymoszówki. To muzyka dość powściągliwa i surowa w tonie, ale miejscami niezwykle śmiała i nowa, szczególnie pod względem brzmieniowym i harmonicznym (np. technika politonalna). Dziesięć lat później powstał II Kwartet smyczkowy op. 56, uznawany jest za jedną z najtrudniejszych i najbardziej awangardowych kompozycji w całej twórczości artysty. Zachwyca różnorodnymi odcieniami ekspresji – od śpiewnej, pogodnej liryki po żywiołowy, inspirowany ludową muzyką Podhala witalizm. W drugiej części kompozycji odnajdziemy także znany motyw pieśni zbójnickiej Pocciez chłopcy z II obrazu Harnasiów, a w finale - nawiązanie do melodii Sabałowej. Oba kwartety Szymanowskiego uznawane są za jedne z najwybitniejszych dzieł w XX-wiecznej literaturze muzycznej, wyznaczając jednocześnie szlak dla polskich twórców i stając się na wiele lat dla nich inspiracją i miarą kunsztu. Od chwili powstania pierwszego z dzieł (w 1917 roku) do czasów obecnych nasza rodzima twórczość wzbogaciła się o ponad 800 kwartetów smyczkowych! Wśród nich szczególne miejsce zajmują Dwa utwory na kwartet smyczkowy Pawła Szymańskiego, napisane w 1982 roku z okazji 100-lecia urodzin Szymanowskiego. Odnajdziemy tu już cały katalog charakterystycznych dla artysty środków techniki kompozytorskiej, m.in. motoryczne motywy grane ostinato, momentami gwałtownie urywane, a także długo wytrzymywane dźwięki połączone z powolnym glissando.

Wykonawcą prezentowanych na płycie kompozycji jest „Kwartet Akademos” – laureat licznych konkursów, znany z wielu prawykonań utworów współczesnych, zespół często goszczący na festiwalach oraz koncertach w kraju i za granicą (m.in. w 2007 roku wystąpił w słynnej sali Carnegie Hall w Nowym Jorku).

Anna Iwanicka-Nijakowska (2008)