Tansman Aleksander. Chamber Music with Clarinet (Naxos 2007 – 8.570235)

W niezwykle obfitym dorobku kompozytorskim Aleksandra Tansmana utwory kameralne zajmowały zawsze ważne miejsce, a wśród nich na szczególną uwagę zasługują kompozycje z udziałem klarnetu, jednego z najbardziej lubianych przez kompozytora instrumentów. Artysta cenił go za szeroki zakres możliwych do uzyskania efektów ekspresyjnych i kolorystycznych, od lirycznych po jazzowe, a także za szczególną zdatność do przywołania charakteru żydowskiej i polskiej muzyki ludowej.

Na niniejszej płycie znalazły się nagrania trzech ostatnich kompozycji kameralnych Tansmana (oraz jednej wczesnej) i każdy z nich przeznaczony został na skład instrumentalny z klarnetem.

Najpóźniejsza, wstępna Musique pour clarinette et quatuor à cordes z 1982 roku powstała na zamówienie International Clarinet Society of Anderson (USA) dla znanego klarnecisty – Jerrego D. Pierce’a, potem pierwszego wykonawcy utworu (dnia 11 sierpnia 1983 roku w Huston). Kompozycja ta kończy długą serię utworów Tansmana o tym samym tytule, uwydatniających specyficzne grupy instrumentalne. Trzyczęściową budowę jednoczy jeden powtarzający się motyw, podawany wielokrotnie przez klarnet. Utwór wyróżnia charakterystyczna dla kompozytora nieustająca melodyczność, intensywny liryzm oraz bogata faktura polifonizująca. Napisana pięć lat wcześniej Musique à Six zamówiona została przez francuskie radio z okazji 80-tych urodzin Tansmana i miała swoje prawykonanie 24 października 1977 roku w paryskim Maison de la Radio France. Sześć instrumentów obsady dzieła ma swoje odbicie w sześciu częściach kompozycji. Pod względem budowy utwór nawiązuje do serenad Mozarta czy Brahmsa, chociaż co do języka reprezentuje jak najbardziej muzykę współczesną. Odnajdziemy tu typowe dla kompozytora intermezzo w stylu perpetuum mobile, faktury fugowane, czy wreszcie fragmenty nokturnowe. Podobne w charakterze są również Trois Pièces pour clarinette, harpe et quatuor à cordes z 1970 roku, w których barwę klarnetu na tle smyczków dopełnia tym razem harfa. Płytę zamyka wczesny, kameralny utwór - Triptique pour quatuor ou orchestre à cordes z 1930 roku, zachwycający nie tylko jazzującą rytmiką, ale także licznymi nawiązaniami do ludowej muzyki polskiej.

Anna Iwanicka-Nijakowska (2008)