Zieliński Maciej. Across the Milleniums (PRCD 1435)

Maciej Zieliński znany jest szerszej publiczności przede wszystkim jako autor muzyki do wielu filmowych hitów ostatnich lat, m.in. Nigdy w życiu, Kryminalni, Tylko mnie kochaj, Nie kłam kochanie, Och Karol 2. Warto jednak pamiętać, że kompozytor jest także cenionym i wielokrotnie nagradzanym twórcą muzyki poważnej, o czym przekonuje jego pierwsza poświęcona w całości „klasyce”, monograficzna płyta Across the Milleniums – Muzyka z przełomu tysiącleci. Pięć utworów orkiestrowych i kameralnych, których nagrania znalazły się na krążku, Zieliński skomponował „na przełomie tysiącleci” – pomiędzy rokiem 1993 a 2010.

Płytę otwiera młodzieńcza Musica per Archi A.D. 1993, napisana w tytułowym roku podczas studiów w warszawskiej Akademii Muzycznej w klasie Mariana Borkowskiego. Kompozycja ta zajmuje szczególne miejsce w twórczości Zielińskiego – będąc jego pierwszym nagrodzonym w konkursie kompozytorskim utworem, utorowała mu drogę na scenę muzyki poważnej. Musica nawiązuje do tradycji muzycznej dawnych wieków, stąd obecność takich rozwiązań, jak śpiewnej, romantycznej w charakterze kantyleny czy polifonicznego fugato pod koniec utworu. Kolejny utwór – Lutosławski in memoriam – powstał w 1999 roku na zamówienie angielskiej oboistki Melanie Ragge. Jego prawykonanie miało miejsce w Londynie na koncercie zorganizowanym dla uczczenia 5. rocznicy śmierci wybitnego kompozytora. Zieliński nawiązał w kompozycji do twórczości Witolda Lutosławskiego, wprowadzając cytat z jego Muzyki żałobnej (w I części) oraz stosując charakterystyczną dla niego formę dwuczęściową (Hésitant – Direct). Od strony ekspresji kompozytor starał się oddać w utworze uczucia osoby, która straciła kogoś bliskiego: żal, smutek, rozpacz, gniew, aż po finalne pogodzenie się z losem. Kompozycja Lutosławski in memoriam niedługo po londyńskim prawykonaniu została nagrodzona Alan Bush Composition Prize i włączona przez Associated Board of Royal Schools of Music do programu egzaminacyjnego uczelni brytyjskich.

Kilka lat później, w 2004 roku Zieliński napisał Trio for M.B. - jako prezent dla swojego profesora kompozycji, Mariana Borkowskiego na koncert uświetniający 70. rocznicę jego urodzin. Utwór wyróżnia silna ekspresja i dynamika – dwie typowe dla indywidualnego stylu kompozytora cechy. Inną, charakterystyczną dla jego muzyki właściwość – wysublimowane brzmienia – odnajdziemy w skomponowanym w 2006 roku impresjonistycznym Shining II. Zieliński rozwija w nim pomysły kolorystyczne z napisanego 10 lat wcześniej Shining I, przy czym inspiracją dla wielu zastosowanych przez niego struktur sonorystycznych były zjawiska świetlne, które można zaobserwować w przyrodzie: pierwsze promienie słońca o świcie, refleksy świetlne w kroplach rosy, migotanie promieni słonecznych pomiędzy liśćmi drzew. Płytę zamyka Concerto inquieto z 2010 roku, napisany dla klarnecisty Artura Pachlewskiego, a dedykowany pamięci ofiar katastrofy smoleńskiej (kompozytor ukończył go w noc poprzedzającą katastrofę lotniczą w Smoleńsku). Inquieto oznacza niespokojny i w takim charakterze utrzymana została kompozycja: z licznymi krótkimi, zrywanymi motywami i atmosferą nerwowości.

Muzykę Macieja Zielińskiego wyróżnia głęboka ekspresja, wysublimowane brzmienia, kontrasty, energia. Czasem jest ona bliższa tradycji, czasem awangardy, ale zawsze porusza wyjątkową muzykalnością. W książeczce dołączonej do płyty Zieliński tak zdefiniował swoje muzyczne credo:

„Pisząc moje utwory, zwykle podążam myślą za sformułowaniem Lutosławskiego – chcę pisać muzykę taką, jaką sam chciałbym usłyszeć. Innym istotnym elementem jest myśl Grażyny Bacewicz – pisać tak, aby muzycy chcieli to grać. I oczywiście zawsze myślę o publiczności, której reakcje są dla mnie bardzo ważne.”

W trwających ponad dwa miesiące nagraniach płyty wzięli udział znakomici wykonawcy: Polska Orkiestra Radiowa pod dyrekcją Łukasza Borowicza i Marcina Nałęcz-Niesiołowskiego, Trio Consonare per Varsavia, Duet Tytus Wojnowicz – Grzegorz Gorczyca oraz soliści – Artur Pachlewski i Tomasz Strahl.

Anna Iwanicka-Nijakowska (2013)