There is no one who can replace Henryk Gorecki in the world of music. Many others have created beautiful, passionate, even exalted music. But Henryk found a way forward and beyond, through thickets of styles and fashions, that resonates of the single human being in communion with the power of the Universe. I miss him immensely. - David Harrington (Kronos Quartet), 12 listopada 2010
Koncert „Henryk Mikołaj Górecki in memoriam” w pierwszą rocznicę śmierci polskiego kompozytora odbędzie się we wtorek, 8 listopada 2011 roku godz. 19.30 w (Le) Poisson Rouge w Nowym Jorku (158 Bleecker Street). Program wieczoru wypełni w całości muzyka Góreckiego w wykonaniu światowej sławy zespołów Jack Quartet oraz Ensamble Signal pod batutą Brada Lubmana. Usłyszymy Kleines Requiem für eine Polka oraz Kwartet smyczkowy nr 2 op. 64 „Quasi una Fantasia”.
Idea koncertu w hołdzie dla polskiego kompozytora narodziła się niemal natychmiast po jego śmierci. Pomysłodawcami są znany w Nowym Jorku impresario muzyczny Ronen Givony, specjalizujący się w organizacji imprez związanych z muzyką współczesną i awangardową, oraz Anna Perzanowska, kurator programu muzycznego w Instytucie Kultury Polskiej w Nowym Jorku. - Bardzo istotnym było dla nas, by w programie znalazło się Kleines Requiem, ponieważ to wspaniały utwór, wykonywany o wiele rzadziej niż kwartety smyczkowe czy III Symfonia. W wyniku naszych rozmów i wspólnej pracy powstał program, który, jak mamy nadzieję, trafi do szerszej publiczności i odda godny hołd pamięci Góreckiego. To wielki zaszczyt dla Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku, że możemy przy tej okazji współpracować z Ensemble Signal, Bradem Lubmanem, JACK Quartet oraz Ronenem Givony i (Le) Poisson Rouge - mówi Anna Perzanowska.
Kwartet smyczkowy nr 2 "Quasi una Fantasia" przywołuje skojarzenia z muzyką Beethovena, którego sonaty fortepianowe i kwartety smyczkowe wywarły znaczący wpływ na kształt pierwszych dwóch kwartetów Góreckiego. Obecność Beethovena jest silnie wyczuwalna nie tylko w konstrukcji Kwartetu, lecz także w sekwencji trzech „Beethovenowskich akordów“, jak określał je sam Górecki: pojawiają się one w całym utworze, aż po jego naznaczony wpływami muzyki ludowej finał, w którym powraca uroczysty motyw, otwierający część pierwszą. Obydwa dzieła stanowią świadectwo niezłomnej i bezkompromisowej wierności artystycznej wizji, która zawsze była najważniejsza w sztuce Góreckiego.
Henryk Mikołaj Górecki (1933-2010) pozostaje jednym z najbardziej znanych na świecie polskich kompozytorów. Urodził się w Czernicy, w powiecie rybnickim i przez całe życie podkreślał swoje głębokie przywiązanie do Śląska. Formalną edukację muzyczną rozpoczął późno, dopiero w wieku 19 lat – początkowo w lokalnej szkole muzycznej, a później w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, gdzie w 1960 uzyskał dyplom z kompozycji u Bolesława Szabelskiego. Kontynuował studia muzyczne w Paryżu; po powrocie do kraju został profesorem klasy kompozycji, zaś w latach 1975-79 rektorem swej macierzystej uczelni. Po raz pierwszy został zauważony jako kompozytor w połowie lat 50., kiedy znalazł się w czołówce polskiej awangardy odwilży kulturalnej po 1956 roku. Jego wczesne kompozycje (takie jak Cztery preludia na fortepian, 1955 i Pieśni o radości i rytmie, 1956) zdradzają wyraźny wpływ muzyki ludowej oraz Szymanowskiego i Bartóka; Epitafium (1958) i Symfonia nr 1 (1959), wykonana po raz pierwszy na Festiwalu „Warszawska Jesień”, nawiązują do modernistycznych technik Weberna i Bouleza. W cyklach z lat 60. - Genesis (1962-63) i Muzyczka (1967/70) – Górecki kontynuował ten radykalny kierunek, łącząc go w swych dziełach z echami tradycji muzyki ludowej swego ukochanego Podhala w takich utworach, jak Trzy utwory w dawnym stylu (1963) i Muzyka staropolska (1967-69).
Prosty, ale monumentalny styl, dzięki któremu zyskał światową sławę, ukształtował sie w pełni około 1970 roku i zamanifestował w takich dziełach, jak II Symfonia "Kopernikowska" (1972), sławna III Symfonia "Symfonia pieśni żałosnych" (1976) oraz w monumentalnym Psalmie na chór i orkiestrę „Beatus Vir” (1979). Na początku lat 80. Górecki wycofał się z życia publicznego ze względu na naciski polityczne i zły stan zdrowia, ale pozostał aktywny jako kompozytor, koncentrując się na realizacjach chóralnych i muzyce kameralnej. W tym okresie powstały Miserere (1981) oraz Lerchenmusik (1984-85). Wśród jego najbardziej znanych kompozycji z ostatniej dekady znalazły się Concerto-Cantata (1992), Kleines Requiem für eine Polka (1993), Salve, Sidus Polonorum (1997-2000) oraz Lobgesang (2000). Kompozycje Góreckiego wykonywano na całym świecie, w tym na wielu międzynarodowych festiwalach.
Śmierć przerwała kompozytorowi pracę nad IV Symfonią, zamówioną przez grupę prestiżowych organizacji muzycznych (znalazły się wśród nich London Philharmonic Orchestra, Southbank Centre, The Los Angeles Philharmonic Association oraz Zaterdag Matinee - audycja holenderskiego radia z udziałem orkiestry Concertgebouw). Henryk Mikołaj Górecki zmarł po długiej chorobie 12 listopada 2010 w Katowicach.
(opr. na podstawie www.dziennik.com)
