omówienia utworów (S)

Szymanowski Karol

Fantazja C-dur na fortepian op. 14

(1905)

Fantazję C-dur op. 14 napisał Karol Szymanowski w 1905 roku. Po raz pierwszy została ona wykonana przez znanego pianistę i kuzyna kompozytora Harry’ego Neuhausa, któremu utwór jest dedykowany, dnia 9 lutego 1906 roku w Warszawie podczas koncertu grupy „Młodej Polski w muzyce”.
Trzyczęściowa kompozycja nawiązuje do stylu muzyki Franza Liszta, przede wszystkim pod względem architektonicznym – wszystkie części utworu połączone są ze sobą wspólną myślą muzyczną. Technicznie Fantazję charakteryzuje wysoki stopień trudności wykonawczej, co podkreślał także sam kompozytor, pisząc do Stefana Spiesa:

„Fantazji [...] nie chciałbym na razie drukować. Jest ona niemożliwie wprost trudna fortepianowo, zupełnie więc popsułbym sobie renomę jako unspiel- und unsingbarer Komponist [kompozytor nie do grania i nie do śpiewania]” (Karol Szymanowski. Korespondencja, Tom I: lata 1903-1919, s. 248, list z 11 XII 1910 do Stefana Spiessa, oprac. Teresa Chylińska, PWM, Kraków 1982).

Przepych owej techniki (kompozytorskiej i pianistycznej) przeważa nad wyrazem kompozycji co spowodowało szereg negatywnych opinii na jej temat, zarówno autorstwa recenzentów współczesnych artyście, jak i późniejszych. Tadeusz A. Zieliński określił Fantazję jako utwór, który „przynosi kondensację wszystkich ujemnych cech wczesnej twórczości Szymanowskiego” (Tadeusz A. Zieliński Szymanowski. Liryka i ekstaza, PWM, Kraków 1997, s. 46).

Owa trudność wykonawcza być może nie zachęca pianistów do sięgania po Fantazję op. 14. Niemniej znalazła się w repertuarze takich wirtuozów fortepianu, jak m.in. Andrzej Stefański, Jerzy Godziszewski, Martin Jones, Martin Roscoe, czy Andrzej Tatarski. Interpretacja ostatniego z wymienionych muzyków ukazała się również na najnowszej płycie z 2007 roku wydanej przez wydawnictwo DUX, zawierającej także Maski op. 34 i premierowe nagranie Harnasi op. 55 w transkrypcji na dwa fortepiany (autorstwa Grażyny Bacewicz).

Anna Iwanicka-Nijakowska