Szymanowski Karol II Sonata na fortepian A-dur op. 21 (1910-11) |
|
Pierwsze szkice II Sonaty fortepianowej op. 21 powstały wiosną 1910 roku. Całość Karol Szymanowski ukończył latem następnego roku w Tymoszówce. Kompozycja dedykowana jest „A Madame Nathalie Davidoff” – rosyjskiej przyjaciółce artysty, która mieszkała niedaleko rodzinnej miejscowości kompozytora w majątku Wierzbówka. W liście do Zdzisława Jachimeckiego z września 1911 roku Szymanowski pisał:
„Przed przyjazdem Artura [Rubinsteina] ukończyłem właśnie drugą Sonatę fortepianową; - początkowo nie przywiązywałem do niej zbytniej wagi, - po dokładnym jednak przestudiowaniu i zagraniu jej przez Artura wystąpiły na jaw wszystkie „ukryte zalety” i w rezultacie Ficio [Grzegorz Fitelberg] i Artur przejęli się nią niesłychanie, prawie wyżej ją stawiając od [II] Symfonii” (Karol Szymanowski. Korespondencja, Tom I: lata 1903-1919, s. 293, list z 15/28 IX 1911 do Zdzisława Jachimeckiego, oprac. Teresa Chylińska, PWM, Kraków 1982)
Znakomity pianista Artur Rubinstein dokonał prawykonania II Sonaty dnia 1 grudnia 1911 roku w Berlinie, a następnie zaprezentował utwór Szymanowskiego kilka dni później w Monachium, a w styczniu 1912 roku także w Krakowie, Wiedniu i Lipsku.
Badacze twórczości Szymanowskiego, omawiając II Sonatę, często łączą ją ze wspomnianą w cytowanym liście II Symfonią B-dur op. 19. Obie kompozycje łączy bowiem nie tylko bliski czas powstania, ale także koncepcja architektoniczna. W fortepianowej Sonacie, podobnie jak we wcześniejszym utworze symfonicznym, w dwie części wkomponowane zostały ogniwa tradycyjnego cyklu czteroczęściowego – po I części w formie allegra sonatowego następuje część II będąca tematem z wariacjami, gdzie po prezentacji tematu i trzech pierwszych jego wariantów wśród kolejnych odnajdziemy Allegretto scherzando e capriccioso (odpowiednik scherza w tradycyjnym cyklu sonatowym), Largo espressivo (ogniwo powolne) i finałową fugę. Stylistycznie II Sonata sytuuje się na granicy wczesnego okresu twórczości Szymanowskiego, bliskiego muzyce późnoromantycznej – z jej nawiązaniem do chromatyki „tristanowskiej” i rozbudowaną fakturą fortepianową, a okresem ukształtowanego indywidualnego stylu kompozytorskiego.Utwór ukazał się drukiem w rok po powstaniu, w grudniu 1912 roku, wydany nakładem Universal Edition w Wiedniu. Anna Iwanicka-Nijakowska
|
|